باسمه تعالی

1. تقلید مراجعه به متخصص در یک امر تخصصی است، مانند مراجعه به پزشک در هنگام بیماری، و همان گونه که اختلاف نظر در بین متخصصان امر عادی است و امکان دستیابی به راه حل های مختلف را فراهم می کند، وجود مراجع متعدد با دیدگاه های متفاوت امکان مراجعه به فتوای متناسب حال شخص را فراهم می کند و معمولاً در هر دوره ای یک نفر خاص اعلم نیست، بلکه با گروه خاصی از مجتهدان طراز اول مواجه هستیم که از سایرین اعلم از هستند و خودشان با یکدیگر مساوی محسوب می شوند و تقلید از هریک از ایشان جایز است. معمولاً در هر دوره ای یک نفر خاص اعلم نیست، بلکه با گروه خاصی از مجتهدان طراز اول مواجه هستیم که از سایرین اعلم از هستند و خودشان با یکدیگر مساوی محسوب می شوند و تقلید از هریک از ایشان جایز است.

2. در جای خود گفته ایم تقلید شورایی به معنای تقلید از نظر اکثریتی گروهی از فقها که از سایرین اعلم هستند ولی با یکدیگر مساوی اند، جایز است؛ همچنانکه تقلید از یک فرد معین از بین گروه اعلم صحیح است. به اصطلاح نظریۀ «اندیشه مدون در اسلام»* تقلید شورایی یا فردی از عناصر موقعیتی در بحث اجتهاد و تقلید شمرده می شود لکن شرایط و موقعیت های مختلف در طول تاریخ اسلام نشان داده است که ترغیب و الزام فقها به تشکیل چنین شورایی و یا الزام مقلدین به تقلید از فتاوای این شورا به صلاح امت اسلام و مکتب اهل بیت ـ علیهم السلام ـ نیست.

 

*  نظریه ای که توسط معظم له در حوزۀ دین شناسی مطرح شده است.