باسمه تعالی

اگر مقصود طلوع و غروب ماه در هر شب، همانند طلوع و غروب خورشید در هر روز، است، بله ماه در هر نقطه از کره زمین طلوع و غروب خاصی دارد. ولی چنین چیزی موضوع هیچ حکمی در شریعت اسلامی نیست. اگر مقصود سؤال طلوع و غروب ماه در هر ماه قمری، یعنی به مُحاق رفتن و از مُحاق خارج شدن ماه، است و سؤال به مسألۀ افق ماه نظر داشته باشد، پاسخ این است که از نظر نجومی کره زمین دارای چند افق (معمولاً دو یا سه) نسبت به ماه است ولی از نظر شرعی سه دیدگاه در مورد افق ماه وجود دارد:

1. وحدت حقیقی: بر اساس این نظر ماه یک افق نجومی دارد و اگر ماه در یک نقطه از جهان از مُحاق خارج شود برای همۀ کره زمین اول ماه است.

2. وحدت حکمی: بر اساس این نظر ماه یک افق شرعی دارد ولو از نظر نجومی دارای افق های متعدد است. پس اگر در یک نقطه ماه از مُحاق خارج شود، از منظر شرع در تمام کرۀ زمین اول ماه خواهد بود.

3. تعدد حقیقی و حکمی افق ماه: بر اساس این دیدگاه همان گونه که افق ماه از نظر نجومی متعدد است، از نظر شرعی هم متعدد است و اگر ماه در یک نقطه از زمین از مُحاق خارج شود، فقط در نقاطی که با آن محل هم افق (البته در افق ماه نه خورشید) است، اول ماه ثابت می شود.

مرحوم آقای خوئی از طرفداران نظریه اول، شهید صدر از قائلین نظریه دوم و اکثریت فقها تابع نظر سوم می باشند. و نظر صحیح همان رأی مشهور است.