به گزارش ایکنا، آیت‌الله مهدی هادوی تهرانی؛ استاد درس خارج حوزه علمیه، ۱۷ دی‌ماه در ادامه سلسله جلسات تفسیر در مدرسه آیت‌الله العظمی گلپایگانی در قم به ادامه تفسیر سوره مبارکه عنکبوت پرداخت و گفت: در سوره مبارکه عنکبوت خداوند بعد از اشاره به اقوام گذشته و حالات آنان خطاب به پیامبر فرمود: اتْلُ مَا أُوحِيَ إِلَيْكَ مِنَ الْكِتَابِ وَأَقِمِ الصَّلَاةَ إِنَّ الصَّلَاةَ تَنْهَى عَنِ الْفَحْشَاءِ وَالْمُنْكَرِ وَلَذِكْرُ اللَّهِ أَكْبَرُ وَاللَّهُ يَعْلَمُ مَا تَصْنَعُونَ؛ قرآن را که بر تو وحی شده است و نماز را به پادار یعنی دو وسیله برای باقی ماندن در مسیر درست قرائت و عمل به قرآن و نماز است و در مورد فوائد نماز هم فرمود: إِنَّ الصَّلَاةَ تَنْهَى عَنِ الْفَحْشَاءِ وَالْمُنْكَرِ وَلَذِكْرُ اللَّهِ أَكْبَرُ؛ بعد از آن هم فرمود: وَلَا تُجَادِلُوا أَهْلَ الْكِتَابِ إِلَّا بِالَّتِي هِيَ أَحْسَنُ إِلَّا الَّذِينَ ظَلَمُوا مِنْهُمْ وَقُولُوا آمَنَّا بِالَّذِي أُنْزِلَ إِلَيْنَا وَأُنْزِلَ إِلَيْكُمْ وَإِلَهُنَا وَإِلَهُكُمْ وَاحِدٌ وَنَحْنُ لَهُ مُسْلِمُونَ؛ یعنی با اهل کتاب مجادله نکنید.
وی افزود: علامه طباطبایی در ذیل این آیه مطلبی فرموده است که نشان می‌دهد ایشان در مورد اتل ما اوحی می‌فرماید تلاوت قرآن فقط به معنای آن نیست که خودت قرآن بخوان بلکه با قرآن مردم را به راه حق هدایت و دین را تبلیغ کن؛ از منظر ایشان چون به پیامبر(ص) امر شد با قرآن تبلیغ کند لذا در آیه بعد فرموده است که با اهل کتاب مجادله نکن. اهل کتاب هم قطعا مسیحیان و یهودیان هستند ولی در مورد اهل کتاب بودن زرتشتیان و صابئین هم بحث است و بنده ثابت کرده‌ام که صابئین که در جنوب کشورند اهل کتاب هستند لذا این چهار گروه اهل کتاب هستند.
استاد درس خارج حوزه بیان کرد: البته در ادامه فرموده است که مجادله باید به بهترین شکل انجام شود یعنی شما تندگو نباشید و بیانتان نرم و توام با مهربانی باشد کما اینکه قرآن فرمود ای پیامبر اگر تو نرمخو نبودی همه مردم از دور تو پراکنده می‌شدند. بنابراین جدال احسن یعنی بدون طعنه که گاهی طعنه، بیانی و گاهی رفتاری است.
آیت‌الله هادوی تهرانی با بیان اینکه در تبلیغ دین باید به نحوی با مخالف نزدیک شده تا او احساس هم‌زبانی و همدلی پیدا کند، اظهار کرد: در ادامه دوباره با تعبیر؛ إِلَّا الَّذِينَ ظَلَمُوا مِنْهُمْ، ظالمان را از جدال بیرون برده است. برخی طوری هستند که هر مقدار ما کوتاه بیاییم آن‌ها جریتر می‌شوند لذا انسان باید نسبت به افراد متواضع، فروتن باشد و نسبت به افراد متکبر، با تکبر رفتار کند تا از این رفتار زشت دست بردارند.
استاد درس خارج حوزه علمیه با بیان اینکه خداوند فرمود اگر دیدید که اهل کتاب نرم هستند و می‌توان آنان را هدایت کرد با آنان جدال کن ولی اگر اهل ظلم و ظالم هستند آنان را رها کن، اضافه کرد: در ادامه فرموده است در هنگام جدال به آنان بگو ما به آن چه بر ما و بر شما نازل شده است ایمان داریم زیرا ما به دین حقیقی موسی و عیسی اعتقاد داریم و مخالفت ما با مطالب تحریف شده در ادیان است؛ بعد هم به آنان بگو خدای ما و شما یکی است و ما در برابر خدای واحد خاضع هستیم.
دیپلماسی بین‌الادیانی قرآن
هادوی تهرانی اظهار کرد: تاکید این آیات استفاده از مشترکات بین‌الادیانی است و در دیپلماسی هم این سبک کاملا پسندیده است یعنی اگر قرار است ما با کشوری که اختلاف داریم می‌خواهیم گفت‌وگو کنیم ابتدا باید از مشترکات سخن بگوییم و از آنان تعریف کنیم و بعد ذیل آن گلایه خود را مطرح کنیم. به همین دلیل امام صادق(ع) به برخی از صحابه اجازه می‌داد که با دیگران مناظره کند ولی برخی دیگر را اجازه نمی‌فرمودند.
آیت‌الله هادوی تهرانی با بیان اینکه برخی وارد پاسخ دادن به آرای دیگران می‌شوند بدون اینکه پشتوانه علمی داشته باشند، تصریح کرد: برخی افراد با اینکه خوب هستند و دغدغه نسبت به دفاع از دین و عقاید دارند ولی نباید بدون توانایی علمی و کلامی و فنون مناظره و مباحثه وارد این عرصه شوند. البته مراد صرفا بحث توانایی علمی نیست بلکه فن مناظره و گفت‌وگو مهمتر از دانش این کار است.
استاد درس خارج حوزه علمیه قم اضافه کرد: نکته قابل ذکر دیگر در این بحث آیه شریفه «فَبِما رَحمَةٍ مِنَ اللَّهِ لِنتَ لَهُم ۖ وَلَو كُنتَ فَظًّا غَليظَ القَلبِ لَانفَضّوا مِن حَولِكَ» است که خداوند بر نرم‌خویی با افراد تاکید فرموده است و اینکه با مردم مشورت کن با اینکه خدا می‌داند پیامبر نیازی به مشورت با دیگران ندارد و وقتی تصمیمی گرفتی توکل بر خدا کن.
دلسوزی پیامبر(ص) برای انسان‌ها
وی افزود: قرآن در دو موضع یعنی سوره کهف آیه شش فرموده است: فَلَعَلَّكَ بَاخِعٌ نَفْسَكَ عَلَىٰ آثَارِهِمْ إِنْ لَمْ يُؤْمِنُوا بِهَٰذَا الْحَدِيثِ أَسَفًا؛ تو داری خودت را برای هدایت دیگران می‌کشی یا در سوره شعرا باز تاکید فرموده است و این نشان می‌دهد پیامبر(ص) خیلی برای حتی کفار و مشرکین دلسوز بوده است یعنی قلبا سعادت آنان را دوست داشت و از این که اینها نمی‌فهمند و فردای قیامت گرفتار عذاب و عقاب خواهند شد ناراحت بودند درست مانند پدر و مادری که خیرخواه فرزندشان هستند. احساس دلسوزی پیامبر(ص) فراتر از مؤمنین و حتی برای کفار هم بوده است؛ اینقدر دلسوز بوده است که خدا فرمود نیازی به این مقدار دلسوزی نیست که تو خودت را به هلاکت بیندازی.
استاد درس خارج حوزه علمیه، گفت: وقتی انسان می‌تواند با مخالفان عقیدتی اعم از مخالفان مذهبی و دینی مجادله کند که دلسوز آنان و خیرخواه ایشان باشد و از اینکه آن‌ها نمی‌فهمند ناراحت باشد نه اینکه در مجادله قصدش تخریب دیگری و یا شکست او باشد. هدف تغییر افراد برای رسیدن به سعادت است و اگر کسی با مخالفان عقیدتی عناد نداشته باشد خواهد توانست مجادله کند.
وی تاکید کرد: رفتارهای انسان زمینه روحی و روانی می‌خواهد و کسی می‌تواند با نرمی سخن بگوید و مناظره کند که زمینه اخلاقی لازم را داشته باشد از جمله دلسوزی برای طرف مقابل وگرنه گرفتار تندخویی و اهانت و طعنه خواهد شد. به همین دلیل گاهی صبر و تحمل پیامبر(ص) در نسبت با دیگران غیرقابل تصور و باور است؛ گاهی برخی از مردم با بی‌ادبی پیامبر را صدا می‌زدند و کنار ایشان می‌نشستند و ایشان همه این ناملایمات را تحمل می‌کردند.
وی افزود: پیامبر هر روز از مسیری عبور می‌کردند و یک نفر شکمبه گوسفند و آشغال بر سر ایشان می‌ریخت تا اینکه یک روزی پیامبر(ص) دیدند این فرد آن روز آشغال نریخت؛ سراغ او را از مردم گرفتند که این رفیق ما کجاست؛ تعبیر رفیق خیلی جالب است زیرا ما اگر بودیم به او فحش می‌دادیم ولی ایشان فرمودند رفیق ما کجاست که امروز خبری از او نیست. وقتی متوجه شدند که بیمار شده است به ملاقات او رفتند و این فرد چنان شرمنده شد که توبه کرد و ایمان آورد؛ الان ما واقعا چقدر الگوی رفتاری خود را پیامبر قرار داده‌ایم؟ خداوندا ایشان را الگو معرفی کرده است ولی ما جز اینکه ابراز محبت کنیم و جشنی در میلاد ایشان بگیریم چقدر از اخلاق و رفتار ایشان تبعیت داریم.
وی اضافه کرد: مالک اشتر که یکی از شاگردان حضرت علی(ع) است از جایی عبور کرد و چند جوان به او اهانت کردند؛ فردی به آن‌ها گفت نفهمیدید این فرد چه کسی بود و آن‌ها ابراز بی‌اطلاعی کردند و وقتی برای آنان توضیح داد که ایشان مالک اشتر بود ترسیدند و برای عذرخواهی خدمت او رفتند ولی دیدند مالک در مسجد نماز می‌خواند و بعد از نماز به آنان فرمود من به مسجد آمدم تا برای شما استغفار کنم. چنین شخصیتی دست پرورده و شاگرد امام علی(ع) است و علی(ع) هم خود را عبد من عبید محمد، می‌داند و این تعارف و غلو نیست؛ فرموده من غلام پیامبر هستم و در روایت نقل است که امام صادق(ع) وقتی نام پیامبر(ص) می‌آمد صلوات می‌فرستادند و تعظیم می‌کردند.
هادوی تهرانی تصریح کرد: ما نمی‌توانیم مانند این بزرگان باشیم ولی تلاش کنیم دلسوز دیگران باشیم ولو با ما دشمن باشند و نامهربانی کنند. سعی کنیم با این حالت روحی دیگران را به خود جلب کنیم و در این صورت مجادله ما هم جدال احسن خواهد بود که توهین و طعنه در سخنان و رفتار ما هم وجود نخواهد داشت.
لینک خبر
https://iqna.ir/fa/news/4258382