سؤال: طی یک ماه اخیر در تلگرام انواع مختلف بازی‌ها مانند نات‌کوین، همستر و ... راه‌اندازی شده است که توجه بخش قابل توجهی از جمعیت کشور را به خود جلب کرده است. مطابق وعده‌ای که مدیران این بازی‌ها داده‌اند پس از کسب امتیاز در قالب سکه، این سکه‌ها قیمت‌گذاری شده و قابل خرید و فروش خواهد بود. برای نمونه یکی از این بازی‌ها، فرایندهای خود را تکمیل کرده و در نهایت تبدیل به ارز دیجیتال شده و هم‌اکنون عده‌ای از آن بهره‌مند شده‌اند. به نظر شما مشارکت در این برنامه‌ها و کسب درآمد احتمالی از این روش مجاز است یا خیر؟

 

پاسخ:

همان‌گونه که قبلاً بیان شده است: به طور کلی اگر رمزارزی دارای مالیت عرفی و ارزش عقلایی باشد و مشکلی مانند «احتمال عقلایی ضرر قابل توجه» در آن نباشد، از نظر شرعی دارای ارزش و مالیت خواهد بود و در اختیار قرار دادن دانش فنی، سرمایه‌گذاری و انجام فرایند ماینینگ برای تولید این نوع رمزارز و نیز خرید و فروش آن جایز است.

 

بنابراین اگر رمزارزی مثلاً به دلیل سرعت نقل و انتقال و ارزانی نقل و انتقال، ارزش مبادله‌ای داشته باشد و افزون بر آن یکی از دو حالت زیر در مورد آن احراز شود، از نظر شرعی دارای ارزش و مالیت خواهد بود و در اختیار قرار دادن دانش فنی، سرمایه گذاری و انجام فرایند ماینینگ برای تولید این نوع رمزارز و نیز خرید و فروش آن جایز است.

 

این دو حالت عبارت‌اند از :

 

الف ـ هیچ شخص یا سازمان یا دولتی، هیچ‌گونه تسلطی بر سیستم آن رمزارز یا هیچ‌گونه نظارتی بر نقل و انتقالات آن ندارد. (البته چنین فرضی بسیار دور از واقعیت به نظر می‌رسد.)

 

ب ـ شخص یا سازمان یا دولتی بر آن نظارت و تسلط داشته باشد، ولی آن شخص یا سازمان یا دولت، شناخته شده  و معتبر باشد که با ملاحظه اعتبار و حیثیت آن در جامعه و جهان، احتمال ایجاد اختلال در سیستم این رمزارز و یا از بین بردن آن در نظر عقلا منتفی باشد.

 

در این موارد از جهات یاد شده، رمزارز مزبور با مشکل «احتمال عقلائی ضرر قابل توجه» مواجه نیست و از نظر شرعی دارای ارزش و مالیت خواهد بود و در اختیار قرارد دادن دانش فنی، سرمایه‌گذاری و انجام فرایند ماینینگ برای تولید این نوع رمزارز و نیز خرید و فروش آن جایز است.

 

با توجه به این توضیحات از آنجا که سکه‌های حاصل از بازی‌هایی مانند نات کوین، همستر و ... از نظر شخص یا سازمان یا دولتی که بر آن نظارت و تسلط دارد، وضعیت مشخصی ندارد، مبادله با آن جایز نیست، مگر این که احراز شود هیچ گونه ضرری متوجه صاحبان و استخراج‌کنندگان آن نمی‌شود. البته به نظر می‌رسد استخراج آن به شکلی بیمارگونه اشخاص را از فعالیت‌های سالم اقتصادی بازمی‌دارد و امید واهی به دستیابی به ثروتی کلان، افراد را به بیماری‌های مختلف جسمی و روانی مبتلا می‌کند.

 

بنابراین، گسترش بازی با این گونه بازی‌ها نوعی آسیب اجتماعی است که برخی مشکلات موجود باعث اقبال به آن شده و باید از سوی مسئولان با کارشناسی دقیق، شناسایی و درمان شود و از این نظر حتی پرداختن به این بازی‌ها خالی از مشکل نیست و بنا بر احتیاط واجب، باید از آن اجتناب شود. 

 

مهدی هادوی تهرانی