به گزارش ایکنا، آیت‌الله مهدی هادوی تهرانی، استاد درس خارج حوزه علمیه، ۲۶ شهریورماه در آغاز دروس تفسیر خود به ایراد سخنانی در مورد آیه ۲۳ سوره انسان و چگونگی ورود به مباحث تفسیری بیان کرد که متن سخنان وی به شرح زیر است؛
اولین تجربه انس بنده با این بحث در مجاورت بارگاه مطهر حضرت امام رضا(ع) در نزدیک به ۴۰ سال قبل بوده است و در آن دوره توفیق پیدا کردم تفسیر فیض کاشانی را در یک ماهی که به مشهد مشرف بودم مطالعه کنم و همیشه از حضرت امام رضا(ع) خواسته و می‌خواهم که توفیق بیشتر انس با قرآن را به بنده عطا کند و همیشه هم از ایشان می‌خواهم علم مرا به قرآن زیاد کند.
یک وقتی در عالم رؤیا دیدم که در یک مدرسه علمیه فاخری هستم که حلقه درسی به صورت دایره‌وار برپا شده بود و من می‌دانستم که یکی از ایشان معصوم(ع) است ولی تشخیص نمی‌دادم کدام فرد معصوم است؛ این حلقه به صورت دایره‌وار بود و جای استاد و شاگرد هم مشخص نبود. من متحیر مانده بودم که این معصوم کدام یک از ایشان است و در همین موقع یکی از این بزرگواران به سمت من آمد و اینجا فهمیدم که امام رضا(ع) هستند و سلام خدمت ایشان دادم و همین موضوع سبب شد تا بیشتر به تفسیر بپردازم و دیدگاه اولیه من بوده و هست که طوری قرآن را باید تفسیر کنیم که اثر آن در زندگی ملموس باشد.
گاهی قرآن را طوری می‌خوانیم و بحث می‌کنیم که گویی صرفا یک بحث علمی است که فقط متخصصان از آن بهره می‌برند و خیلی با نحوه تعامل ما با دیگران و سبک زندگی نحوه رفتار و اندیشه ما ارتباط ندارد ولی سعی بنده این است که تفسیر ما سبک زندگی و سلوک قرآنی باشد. تفسیرهایی که تاکنون داشتیم به صورت ترتیبی بوده و با وجود اصرار برخی از بزرگان به بنده برای تفسیر موضوعی، ترجیح بنده با ترتیبی است و به سوره انسان و آیه ۲۳ رسیدیم که خداوند فرموده است: إِنَّا نَحْنُ نَزَّلْنَا عَلَيْكَ الْقُرْآنَ تَنْزِيلًا؛ مرحوم شیخ طوسی که سلسله‌جنبان علوم شیعی هستند و تفسیر تبیان هم راهنمای تفاسیر شیعه بوده است می‌گوید این تعبیر نشانه تکریم پیامبر(ص) و منزلتی است که برای ایشان قائل شده است؛ گرچه خداوند فرموده است ای پیامبر بگو من بشری مانند شما هستم ولی «یوحی الی» یعنی من به منزلتی رسیده‌ام که بر من وحی می‌شود. اینکه برخی بگویند پیامبر(ص) از سنخ بشر نیست حرف درستی نیست و خلاف قرآن است؛ اگر پیامبر(ص) از جنس دیگری مانند فرشتگان بود دلیلی برای نبی‌بودن نداشت.
قرآن فقط از ناحیه خداست
اما نکته دیگر آیه که علامه طباطبایی بر آن اشاره دارد این است که این همه تاکید در آیه مانند انا، انزلنا و تنزیلا دال بر این است که این قرآن از ناحیه خداوند است نه از ناحیه غیر خدا و العیاذبالله القای شیطان. بنده در مبانی کلامی اجتهاد در برداشت از قرآن کریم به این مسئله پرداخته‌ام و معتقدم فقیه برای برداشت از قرآن کریم اولین چیزی را که می‌پذیرد این است که قرآن، کلام خداست و او این فرض را پذیرفته است.
بنده در کتاب مذکور به این بحث پرداخته‌ام که وقتی می‌گوییم قرآن کلام خداست مراتبی دارد که حداقلی و حداکثری است؛ حداقل آن این است که مفاد و محتوای آیات از ناحیه خداوند است؛ که البته برخی مدعی شده‌اند مفاد و محتوای قرآن، الهی است ولی الفاظ آن برای پیامبر(ص) است که حرف باطلی است و تقریبا تمامی مذاهب اسلامی منکر این موضوع هستند. در فرهنگ شیعه و سنی بحث احادیث قدسی وجود دارد که حدیث از ناحیه خداست یعنی محتوا از ناحیه خداوند و لفظ از نبی معظم است و چون لفظ، لفظ پیامبر(ص) است هیچ مذهبی آن را جزء قرآن قرار نداده است و حریم قرآن از این احادیث جدا و محفوظ بوده است.
قرآن هم مانند کتاب مقدس مسیحیان نیست؛ کتاب مسیحیان شامل عهد عتیق و جدید است؛ عهد عتیق شامل کتب انبیاء قبل از عیسی(ع) است. وقتی وارد عهد جدید هم شویم باز دو بخش دارد؛ یکی اناجیل چهارگانه و دیگری نامه‌های رسولان. اناجیل گزارش افرادی از زندگانی عیسی(ع) است؛ مثلا انجیل مرقس گزارش فردی به همین نام از زندگانی حضرت عیسی(ع) است که معادل آن در فرهنگ اسلامی همان کتب سیره است بنابراین انجیلی که در قرآن مورد اشاره هست این اناجیل نیست گرچه مطالبی از این اناجیل داریم که قرآن هم مورد تایید قرار داده است.
نامه‌های رسولان هم نامه‌هایی است که عیسی(ع) برای دیگران نوشته است و در اناجیل آمده است ولی قرآن اینطور نیست لذا هم الفاظ و هم محتوا از سوی خداوند است. در مرحله دیگر هم می‌گویند مفاد و محتوا و الفاظ الهی است ولی ترکیب این الفاظ که آیه شده است الهی نیست که باز این نظریه هم مردود است و بنده در کتاب مورد بحث تذکر داده‌ام.
مرتبه بعد این است که ترکیب الفاظ که به آیه تبدیل شده هم الهی است ولی اینکه آیات در کنار هم قرار گرفته و یک سوره شده ربطی به خدا ندارد که این هم مورد قبول نیست بلکه چینش آیات هم با امر الهی صورت گرفته است. ابتدا چند آیه یا یکی دو آیه نازل می‌شد و پیامبر(ص) دستور می‌دادند فلان آیه قبل و یا بعد از فلان آیه قرار گیرد که این کار هم با امر وحی صورت گرفته است. بر اساس سوره قدر، قرآن دو مرتبه یعنی یک‌دفعه به صورت دفعی و یکباره نازل شده است و دفعه دیگر به صورت تدریجی در طول ۲۳ سال نازل شده است.
چینش الهی سوره و آیات
بنابراین سوره‌ها و آیات آن هم الهی است ولی چینش سور در مصحف بحثی اختلافی است و بسیاری معتقدند که طبق نظر خود صحابه انجام شده است و نه اینکه این چینش مانند آیه و سوره الهی باشد. بنده در کتابم بحث کرده‌ام که حتی به اعتقاد بنده جایگاه سوره‌ها هم الهی است و کل قرآن با هدایت و راهنمایی وحی شکل گرفته است.
آیه شریفه مورد بحث در حقیقت بیان یک مسئله اساسی است که قرآن کریم براساس وحی شکل گرفته است و مبنای قرآن را هم این موضوع شکل داده است و اینکه همه مراتب قرآن، الهی است و هیچ قسمتی با نظر غیر خدا نبوده است.
لینک خبر