حضرت استاد آیت الله هادوی تهرانی از جمله چهره های شناخته شده ای است که در مباحث مختلف علوم دینی دارای تألیفات گوناگون است. یکی از مهمترین کتاب هایی که درباره ولایت فقیه و مباحث پیرامون آن نوشته شده است، کتاب «ولایت و دیانت» ایشان است. کتابی که در عین ایجاز به هیچ وجه از اتقان و استواری اش کم نشده و از جامعیت کاملی برخوردار است. در گفت وگو با وی درباره نگاه حضرت امام(ره) به ولایت فقیه صحبت کرده ایم. بحث را از جایی شروع کنیم که حضرت امام رحمت الله علیه آغاز کردند. ایشان در پاراگراف اول کتاب ولایت فقیه می گویند که مفهوم ولایت فقیه از آن دسته مفاهیمی است که تصور آن موجب تصدیق آن می شود. لطفا بفرمایید که نگرش حضرت امام به ولایت فقیه چگونه است که صِرف تصور آن را، موجب تصدیقش می دانند؟ ببینید مقصود امام این است که کسی که مفاهیم مربوط به بحث حکومت اسلامی و ولایت فقیه را بداند، نمی تواند غیر آن را تصور کند. اما باید توجه کرد که آن مفاهیم چیست؟ اولا، توجه به این نکته که اسلام اختصاص به مسائل شخصی و فردی ندارد و در امور اجتماعی سیاسی نیز وظایف و تکالیفی را تعیین کرده است. ثانیا، توجه به این نکته ضروری است که این مسئولیت های سیاسی اجتماعی نیازمند یک مصدر حکومتی است که آن احکام را انجام دهد. خب این مصدر حکومت در زمان نبی مکرم اسلام و حضرات معصومین خود ایشان بوده اند. حال نکته این است که در زمان غیبت کبری مصدر این حکومت چه کسی باید باشد. خب در این جاست که بحث ولایت فقیه مطرح می شود، یعنی در زمان غیبت این امور به دست کسی است که دارای خصوصیات سه گانه علم، تقوا و درایت باشد. حضرت امام می فرماید اگر ما این مسائل را درست درک بکنیم یعنی باید بگوییم که ولایت فقیه یعنی ولایتِ فقاهت ملتزم به احکام شرعی با درایت که بتواند آن احکام اجتماعی را در صحنه اجتماعی پیاده کند. خب به این معنا واضح است که اگر اسلام حکومتی دارد و احکام حکومتی نیز دارد، باید در راس این حکومت، یک فرد فقیه با تقوا که توانایی مدیریت دارد، قرار بگیرد. در نگرشی که حضرت امام به مسئله ولایت فقیه دارند، نگرش ایشان یک نگرش فقهی است یا یک نگرش کلامی؟ اول من خود سئوال را تبیین کنم. ببینید وقتی شما می پرسید که آیا این مسئله یک مسئله کلامی است یا یک مسئله فقهی، یعنی آیا یک مسئله اعتقادی است یا این که جزو امور عملی ماست. از یک منظر، مسئله ولایت فقیه یک بعد نظری پیدا می کند و به اعتقادات مربوط می شود، به این معنا که شما معتقد باشید که اسلام در اجتماعیات نیز صحبت دارد و محدود به امور فردی نیست. از طرف دیگر آن وظایفی که در حوزه عمل سیاسی قرار می گیرند و باید انجام شوند واضح است که مربوط به فقه اند و در مجموعه مباحث فقهی قرار می گیرد. و این مسئله که آیا اسلام در دوران غیبت، انسان ها را به حال خودشان رها کرده است، بدون هیچ گونه حکومت و الگوی حکومتی و... که خب دوباره این مسئله یک بحث کلامی است از این جهت. اما خود این الگوی حکومت و شکل و ساختار نظام ولایت فقیه یک بحث فقهی است که شامل خصوصیات ولی فقیه و گستره وظایف و اختیاراتش و... می شود. به همین دلیل است که بحث ولایت فقیه در آثار فقهی ما مطرح شده است و ما بحثی از آن در آثار کلامی متقدمین مان نمی بینیم. اگرچه که برخی از معاصرین این مسئله را مطرح کرده اند که بحث ولایت فقیه از مباحث کلامی است و در امتداد ولایت امام مطرح می شود و این حرف بنفسه حرف درستی هم هست، اما در آثار کلامی قدما اثری از آن وجود ندارد، بلکه در آثار فقهی ما مطرح شده است. پس کلیت بحث ولایت فقیه یک بحث کلامی است و خصوصیات این بحث از مباحث فقهی به حساب می آید. فلذاست که از قدیمی ترین متن فقهی مفصلی که به دست ما رسیده – یعنی مقنعه شیخ مفید- ما بحث ولایت فقیه را داریم تا امروز که در آثار معاصرین نیز وجود دارد. البته این بحث در منابع برادران اهل سنت نیز وجود دارد و من در بحثی که در خدمت دوستان اهل سنت بودیم، به این مسئله اشاره کردم. مثلا در کتاب احیاء العلوم غزالی می بینیم که غزالی در همان مقدمات به ضرورت وجود یک سلطانی اشاره می کند که مردم به خاطر او از حقوق خودشان تجاوز نکنند، ولی مطرح می کند که این سلطان نیازمند یک مرشد و معلم است و تبیین می کند که این مرشد و معلم عبارت است از یک فقیه. یعنی در یک نگاه بدوی ممکن است که شما بگویید که او ضرورت سلطان را بررسی کرده، ولی در واقع غزالی مقام فقیه را بالاتر از سلطان قرار می دهد و برای سلطان نقشی مانند مدیر اجرایی یا آن چیزی که امروزه ما به آن رییس جمهور می گوییم قائل است. توجه به این نکته نیز ضروری است که اصطلاح ولایت فقیه یک اصطلاح متاخر است و در کتب فقهی گذشته وجود ندارد، اما مباحثی که در کتب فقهی وجود دارد کاملا مفاد ولایت فقیه را ثابت می کند. مثلا در کتاب ابوالصلاح حلبی که شاگرد شیخ مفید است بخشی است تحت عنوان«تنفیذ الاحکام» که در آن شرایطی را که برای فقیه برمی شمارد، دقیقا همان چیزهایی است که در قانون اساسی، در شرایط رهبر و ولی فقیه ذکر شده است. همان طور که مستحضر هستید، جناب آیت الله خویی ادلّه لفظیه ولایت فقیه را تام نمی دانند، فلذا برای اثبات ولایت فقیه استناد کرده اند به «ادلّه لبّیه» و چون ادله لبیه اطلاق ندارد، ایشان بحث ولایت مطلقه فقیه را نپذیرفتند. اما سئوال بنده این است که مستند امام برای بحث ولایت فقیه چه بود که ایشان علاوه بر آن که ولایت مطلقه فقیه را پذیرفتند، فرمودند که ولایت فقیه همان ولایت رسول الله است؟ ببینید، نباید اشتباه شود که مرحوم جناب خویی بحث ولایت فقیه را نپذیرفتند و امام پذیرفتند. چراکه ما هیچ فقیهی را در تاریخ شیعه نداریم که بحث ولایت فقیه را کلا منکر باشد، بلکه بحث برسر حدود و اختیارات فقیه است. اما باید گفت که نظر حضرت امام در این باب نظر جمهور و غالب فقهای شیعه است و جناب آیت الله خویی از جمله کسانی است که از جمهور فقها فاصله گرفته است. شما می بینید که در کنار امام و هم رأی با امام، بزرگانی مانند مرحوم صاحب جواهر وجود دارند که می گویند کسی که در ولایت عامه فقیه تردید می کند، بویی از فقاهت نبرده است و با روایات اهل بیت سلام الله علیهم آشنایی ندارد. و این که آیت الله خویی در بحث ولایت فقیه از عامه علما فاصله گرفته اند، مربوط می شود به نگاه خاصی که ایشان در سند روایات، ظهور و دلالت روایات و... دارند که در موارد دیگری نیز بر نظرات ایشان تاثیر گذاشته و ایشان را از جمهور فقها جدا کرده است. البته یک مغالطه ای نیز عده ای می کنند و می گویند که ولایت مطلقه فقیه که امام می گوید با ولایت عامه فقیه که بزرگانی مانند صاحب جواهر می گویند، تفاوت دارد. درواقع عده ای خواسته اند با این کار نشان دهند که دیدگاه امام در بحث ولایت فقیه، یک دیدگاه خاصی است که با مباحث دیگر فقها متفاوت است. این حرف درست نیست. اگر شما به کتاب صاحب جواهر رجوع کنید، می بینید که آن سوالی که ایشان می خواسته به آن پاسخ دهد این است که آیا در دوران غیبت، تمام اختیارات ولایی معصومین به فقیه سپرده شده است یا نه؟ و از این بحث تعبیر می کند به ولایت عامه فقیه. در حالی که امام تعبیر می کنند به ولایت مطلقه فقیه. من در کتاب ولایت و دیانت سعی کردم نشان بدهم که این تفاوت تعبیر به تفاوت مصطلحات اصولی این دو بزرگوار باز می گردد، نه به تفاوت دیدگاه فقهی آن ها درباره این موضوع. هر دو یک معنا مد نظرشان است، ولی با دو عبارت. به این صورت که مرحوم صاحب جواهر که تعبیر «عامه» را می گویند معنای لغوی، آن را اراده کرده اند که در مقابل آن ولایت خاصه است یعنی ولایت در حیطه های خاصه در تمامی موارد و حیطه ها. در حالی که حضرت امام از لفظ «مطلقه» معنای اصطلاحی آن را اراده کرده اند. اگر امام می گویند ولایت فقیه همان ولایت رسول الله است، از همین جهت است. یعنی محدوده ولایی فقیه همان محدوده ولایی رسول اکرم است. و البته واضح است که مد نظر ایشان این نیست که ولی فقیه تمام صفات و مقاماتی را که نبی مکرم داشته اند، داراست. این ولایت مطلقه که می گوییم از دوجهت است. یکی از جهت افراد و آحاد است که تحت ولایت فقیه قرار می گیرند که در این مورد یعنی ولایت فقیه شامل تمامی افراد جامعه می شود، حتی مجتهدین دیگر، دوم این که این قید مطلقه در شئون و اختیارات فقیه جاری است. یعنی تمامی شئون اجتماعی و سیاسی را شامل می شود. کسانی که ولایت مطلقه فقیه را قبول دارند-که اکثر قریب به اتفاق فقهای شیعه را در بر می گیرد- این دو حیطه مد نظرشان است. در اصل می توان گفت ما در بین فقهای شیعه تا همین دویست سال پیش مخالفی برای ولایت فقیه نمی یابیم و به همین دلیل است که مرحوم صاحب جواهر، آن عبارات تند را در مورد کسانی که در ولایت عامه فقیه تردید کنند به کار می برد. اما نکته ای که لازم است در انتهای این سئوال مطرح کنم این مسئله است که تفاوت بین بحث ولایت فقیه از دیدگاه امام و دیدگاه آیت الله خویی، ثمره عملی اندکی دارد. به عبارت دیگر، درست است که آقای خویی چون ادله لفظیه ولایت فقیه را نمی پذیرد، به تبع آن اطلاق ادله را نیز نمی پذیرد، اما چون ایشان تصرف فقیه در امور حسبه را می پذیرد، فلذا بسیاری از تصرفات فقیه را داخل در همین موضوع دانسته و آن ها را نه تنها می پذیرد، بلکه آن ها را ضروری نیز می داند. فقط در یک حیطه خیلی کوچکی است که این تفاوت نظری دارای توابع عملی نیز می شود. حالا سئوال بنده این است که آیا با نگرش آقای خویی به مسئله ولایت فقیه که اثبات آن از طریق امور حسبه است، می توان حکومت اسلامی تشکیل داد؟ بله، اصل این مسئله که باید امور مردم سامان پیدا کند و مدیریت شود خودش از امور حسبه است. این واضح است که مردم نیازمند یک مدیریت اجتماعی هستند وگرنه دچار بی قانونی و بی نظمی عمومی می شوند. مثلا مردم خودشان احساس این وظیفه را می کنند که خانه و منزل خودشان را تمیز کرده و در قدم بعدی آن را آباد کنند. اما احساس وظیفه نمی کنند که شهر و خیابان و حتی کوچه ای که در آن زندگی می کنند را تمیز و آباد کنند. این مسئله خیلی مهم است. قدما می گفتند که دلیل نیاز ما به حکومت به خاطر جلوگیری از تعدی مردم به حقوق یکدیگر است، اما حالا فرض کنید که مردم بسیار متمدنی پیدا کردیم که به هیچ وجه به حقوق یکدیگر تجاوز نمی کردند، حالا آیا باید گفت که ما دیگر به حکومت نیاز نداریم؟ نخیر، به خاطر این که حکومت تنها متولی جلوگیری از تعدی و تجاوز به حقوق دیگران نیست، چراکه یک سری از وظایف عمومی در جامعه وجود دارد که کسی خود را متولی آن نمی داند مثل همین مثال هایی که بالا زدم. فلذاست که وجود حکومت ضروری است و آن تعبیری که امیرالمومنین دارند که «لابُدّ مِن أمیرٍ برٍّ أو فاجر» ناظر به همین مسئله است. حالا برگردیم به بحث خودمان، یعنی اگر شما مانند آقای خویی اثبات ولایت فقیه را از طریق امور حسبه انجام دهید و آن را محدود به قدر متیقّن و امور حسبه کنید، باز هم ولایت فقیه جامع الشرایط را می پذیرید و در نهایت تشکیل حکومت را نیز می پذیرند چراکه خود اصل حکومت از امور حسبه است و اگر شما دقیق به امور حسبه دقت کنید، می بینید که امور حسبه چیزی نیست مگر حفظ جان مومنین و تسهیل امور آنان. و هر دو این ها فقط در امر حکومت امکان پذیر است، مثلا شما برای حفظ جان و امنیت مومنین نیازمند یک نیروی نظامی هستید و برای تدبیر امور مومنین مانند ساختن راه ها و... نیز نیازمند یک حکومت هستید که این مدیریت اجتماعی را بپذیرد. بنابراین که اگر شما با همین نظریه قدر متیقن بروید جلو درنهایت می بینید که کم کم تک تک نهادهای حکومتی شکل گرفت. و اثر عملی اش در جاهای کوچکی است نه در اصل تشکیل حکومت اسلامی. مثلا شما می خواهید خیابانی بکشید که رفت و آمد مردم تسهیل شود و وقت کمتری را مردم در ترافیک بگذرانند حالا این جا یک مغازه داری، مغازه اش را به حکومت نمی فروشد و در نگاه بدوی هم حق دارد چراکه «الناس مسلطون علی اموالهم». در این جا با توجه به نگاه حضرت امام، شما به راحتی می توانید آن شخص را به زور مجبور به فروش مغازه اش کنید، اما در نگاه حسبه تا این امر-کشیدن خیابان- ضروری نشود، شما اجازه ندارید که آن شخص را مجبور به فروش مغازه اش کنید. چراکه با نگاه قدر متیقّن این جا هنوز وارد بحث حسبه نشده است. به عبارت دیگر، حکومتی که از راه حسبه اثبات و تشکیل شده است یک حکومتی است که دست و پایش بسته است و با معذوریت های عملی فراوانی مواجه است. یعنی ابتدا باید صبر کند تا یک چیزی ضرورت پیدا بکند تا وارد امور حسبه بشود و به تبع حسبه قدر متیقّن شامل آن هم بشود تا بعدا حکومت بتواند در آن دخل و تصرف حکومتی کند، اما در نگاه حضرت امام این گونه نیست و حکومت پیش از رسیدن به بحران و حتی برای جلوگیری از بحران نیز می تواند اعمال نظر حکومتی کند. فلذاست که می تواند مثلا بگوید اگر این خیابان عریض نشود توابع اقتصادی، زیست محیطی، اخلاق اجتماعی و... دارد و حالا که مصلحت عمومی اقتضا می کند با این که هنوز تعریض خیابان ضروری به معنای اخص کلمه نشده است باز هم حکومت می تواند در این جا اعمال قدرت کند و مردم را مجبور به فروش ملک هایشان کند. و این هم ریشه در آیه قرآن دارد که «النّبی أولی بالمومنین من أنفسهم» و حالا که شئون اجتماعی و حکومتی نبی به فقیه جامع الشرایط رسیده است او نیز در این موارد «أولی» می شود، یعنی این که همان کاری که شما می توانستید رأسا اقدام به آن کنید- مانند همین فروش منزل- حالا فقیه این کار را می کند و خانه شما را می فروشد و پولش را به شما می دهد. به عنوان سئوال آخر، به نظر شما چه امری باعث شد که تبیین حضرت امام«ره» یک تبیین ویژه ای بشود. آیا این ویژه شدن صرفا به دلیل سیر تاریخی قضیه بود که حضرت امام علاوه بر تبیین قضیه برای عملی شدن آن هم اقدام کردند یا این که در خود تبیین حضرت امام یک نکات ویژه ای وجود داشت؟ تعبیری امام در مقدمه بحث ولایت فقیه دارند و می گویند که آن چیزی را که ما در این جا می گوییم، بحثی است که اساسش را قدما گفته اند و ما فقط یک نکاتی را به آن ها اضافه می کنیم. در اوائل انقلاب، عده ای آمدند و گفتند که این نظریه از ابداعات حضرت امام است. بعدا گفتند نه، این را اولین بار مرحوم نراقی در «عوائدالایام» گفته است. در حالی که اصلا مسئله این گونه نیست. یعنی ما در کتاب شیخ مفید که قدیمی ترین کتاب فقهی شیعه است عبارات واضحی مبنی بر ولایت فقیه در دوران غیبت کبری داریم و این چیزی است که از روایات معصومین سلام الله علیهم به ما رسیده است. و از مهمترین هایش، همان توقیع حضرت حجت علیه السلام است که ما بر روی آن خیلی تأکید داریم هم از جهت سند و هم از جهت دلالت. که حضرت در آن جا دارند زمینه سازی غیبت کبری را می کنند که شیعیان در زمان غیبت کبری سردرگم نباشند و این بحث از زمان خود رسول مکرم اسلام شروع شده است و حضرت امام می فرمایند که مد نظر از «خلفائی» در عبارت «اللهم ارحم خلفائی» حضرات معصومین نیستند بلکه فقهای جامع الشرایط هستند تا این که می رسد به امام صادق(ع) و آن مقبوله عمربن حنظله و تا این که می رسیم به خود حضرت حجت و آن توقیع معروف. یعنی می خواهم بگویم که این بحثی است که در کلام تمامی حضرات معصومین نیز وجود داشته است و بحثی نبوده که ناآشنا برای فقها باشد؛ فلذاست که مرحوم صاحب جواهر می گوید که کسی که ولایت فقیه را انکار کند بویی از فقه آل محمد صلوات الله علیهم اجمعین نبرده است. یعنی این قدر مطلب بدیهی بوده است. در مورد امام می توان گفت که چه بسا ایشان در اصل بحث ولایت فقیه یک ابداع ویژه ای نکرده اند، بلکه صرف توجه دادن امام به این مسئله خودش یک مسئله بسیار مهمی بود. اما از جهت دیگر وقتی ما به آثار فقها مراجعه می کنیم، مثلا به همین کتاب مقنعه شیخ مفید، می بینیم ایشان می گویند که اگر اجرای احکام امر به معروف و نهی از منکر در آخرین مرحله آن که قتل است، برای فقیه «ممکن» بود باید آن را انجام دهد. و آن را با عبارت «إن أمکن» مطرح می کند و این بحث در فقه بعدها این گونه طرح می شود که حالا که برای ما امکان تحقق این احکام و حکومت اسلامی وجود ندارد، پس ما دیگر وظیفه ای نداریم. امام این بحث را این گونه عوض کردند که اگر امکان این امر –تحقق حکومت اسلامی- به صورت بالفعل وجود ندارد، به این معنا نیست که من برای محقق شدن آن و ممکن شدنش نباید تلاشی بکنم. این خودش یک بحث جدیدی بود که اگر الان امکانش وجود ندارد، تو باید مقدمات آن را برای مثلا ده سال آینده فراهم بکنی. به عبارت دقیق و فنی، امام مسئله را این گونه تبیین کردند که مسئله حکومت اسلامی تکلیفی نیست که مشروط به تحقق مقدمات باشد، بلکه تکلیفی است که اگر مقدماتش فراهم نیست، شما باید بروید و مقدماتش را هم فراهم کنید. دقیقا مثل مسئله حج. کسی نمی تواند بگوید که من وظیفه ام هست که به حج بروم و مثلا در روز نهم ذی الحجه بیاید بگوید که دیگر که امکان حج رفتن الان فراهم نیست، پس حج از گردن من ساقط شده است. بلکه شما باید به گونه ای مقدمه سازی کنید که در روز نهم ذی الحجه در سرزمین مکه باشید تا بتوانید اعمالتان را به جا بیاورید. و به عبارت فقهی، نوآوری امام این بود که مسئله تشکیل حکومت اسلامی را شرط واجب می دانستند، برخلاف قدما که آن را شرط وجوب می دانستند. یعنی امام می گویند وجوب مسئله سرجایش ثابت است و شما برای این که بتوانید آن را انجام بدهید، باید بروید و مقدمات آن را فراهم کنید و این حقیقتا بحث جدید و نویی بود. در نهایت هم اهمیت امام در این است که خودش نیز در این میدان وارد شد و بر علیه حکومت جور اقدام کرد و توانست چیزی که بزرگان می گفتند محال است، آن را محقق کرد. یعنی آن چیزی را که نه بزرگان حوزه می توانستند باور کنند و نه حکومت شاه و نه حتی حکومت های بیگانه احتمال آن را می دادند، ایشان آمدند و آن را محقق کردند. و این بحثی است که هنوز جای کار و جای تبیین بهتر دارد و از جانب بسیاری-اعم از موافقین و مخالفین- مورد سوء فهم واقع شده است. و یک عده می آیند و به صورت غیر تخصصی به مسئله می پردازند و مثلا می گویند که شیخ انصاری با ولایت فقیه مخالف است! آخر کجا مرحوم شیخ این چنین حرفی را می زند؟ در حالی که خود شیخ در کتاب مکاسب تصریح می کنند که آن چه که برای حکام در حکومت ها ثابت است، قطعا به صورت قدر متیقّن برای فقیه جامع الشرایط نیز ثابت است. دفتر آیت الله هادوی تهرانی --------------------------------- لینک مرتبط: پایگاه اطلاع رسانی حوزه

استاد دروس خارج فقه و اصول و تفسیر حوزه علمیه گفت: معنای توکل این نیست که آدم بداخلاق و بی اعتنا به دیگران باشد و تکرو باشد. به گزارش ایکنا؛ آیت‌الله هادوی تهرانی در ادامه مباحث تفسیری سوره مجادله با اشاره به آیات «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِذَا تَنَاجَيْتُمْ فَلَا تَتَنَاجَوْا بِالْإِثْمِ وَالْعُدْوَانِ وَمَعْصِيَتِ الرَّسُولِ وَتَنَاجَوْا بِالْبِرِّ وَالتَّقْوَى وَاتَّقُوا اللَّهَ الَّذِي إِلَيْهِ تُحْشَرُونَ/ إِنَّمَا النَّجْوَى مِنَ الشَّيْطَانِ لِيَحْزُنَ الَّذِينَ آمَنُوا وَلَيْسَ بِضَارِّهِمْ شَيْئًا إِلَّا بِإِذْنِ اللَّهِ وَعَلَى اللَّهِ فَلْيَتَوَكَّلِ الْمُؤْمِنُونَ گفت: در آیه ۷ سوره مجادله، خدا فرمود: مَا يَكُونُ مِن نَّجْوَى ثَلَاثَةٍ إِلَّا هُوَ رَابِعُهُمْ وَلَا خَمْسَةٍ إِلَّا هُوَ سَادِسُهُمْ وَلَا أَدْنَى مِن ذَلِكَ وَلَا أَكْثَرَ إِلَّا هُوَ مَعَهُمْ أَيْنَ مَا كَانُوا ثُمَّ يُنَبِّئُهُم بِمَا عَمِلُوا يَوْمَ الْقِيَامَةِ إِنَّ اللَّهَ بِكُلِّ شَيْءٍ عَلِيمٌ. در آن آیه فرمود: هرجا هر نجوایی باشد، ما آنجا حاضریم و از آن باخبریم. البته این در حد فهم مخاطب آن روزگار و بعضی از مخاطبین این روزگار است. نجوا، یعنی آهسته صحبت کردن. این که خدا می‌فرماید: اگر شما آهسته صحبت کنید، ما می‌شنویم؛ در این حدی است که آن‌ها می‌فهمیدند. وی با بیان اینکه خدا نه تنها اگر آهسته صحبت کنیم می‌شنود، افزود: به تعبیر شیخ الرئیس، در منطق اشارات، ذهن آدمی به دلیل انس با الفاظ وقتی فکر می‌کند، و یا با خودش نجوا می‌کند. برای همین، یک فارسی زبان به فارسی فکر می کند، ‌یک ترک زبان به ترکی، یک عرب زبان به عربی، با این که فکر یعنی معنا، زبان…

ضمن تبریک عید سعید فطر و آرزوی قبولی طاعات و عبادات، به اطلاع می رساند مؤمنین می توانند وجوهات شرعی (کفاره، فطریه و ...) را به حساب ذیل واریز کنید: شمارۀ حساب نزد بانک ملی: 0107069350000 شبای حساب نزد بانک ملی: IR170170000000107069350000 شمارۀ کارت نزد بانک ملی: 6037-9972-5487-0158 لطفاً تصویری از فیش بانکی ارسال وجه به همراه تاریخ واریز را برای ثبت در دفتر از طریق سامانۀ تلگرامی (09100790030) ارسال فرمایند. مؤمنین می توانند از طریق تماس با دفتر (37720021-025) یا سامانۀ پیامکی (30004954) یا سامانۀ تلگرامی گفته شده، با اعلام موارد ذیل نسبت به دریافت قبض رسید آن، اقدام فرمایید: الف. مبلغ و تاریخ واریز ب. نام صاحب وجه (کسی که باید وجه شرعی پرداخت کند.) ج. نام واسطه (کسی که وجه شرعی را به دفتر تحویل می دهد یا به حساب دفتر واریز کرده است.) د. عنوان وجه (خمس یا کفاره یا فطریه سید یا فطریه غیر سید و ...) هـ. آدرس (در صورتی که تمایل به دریافت قبض کاغذی دارند.) ضمن لازم به ذکر است شمارۀ حساب، شبا و کارت مزبور به نام مهدی هادوی مقدم است.

باسمه تعالی به اطلاع مؤمنین روزه دار می رساند هلال ماه شوال برای حضرت آیت الله هادوی تهرانی به اثبات رسیده است. بنابراین فردا جمعه بیست و پنجم خرداد هزار و سیصد و نود و هفت مصادف با اول شوال المکرم هزار و چهار صد و سی و نه، عید سعید فطر خواهد بود.

قیمت کفاره و فطریه از سوی دفتر آیت الله هادوی تهرانی اعلام شد. ضمن آرزوی قبولی طاعات و عبادات، به اطلاع می رساند مؤمنین روزه دار باید بإزاء فطریۀ هر نفر نان خور 3 کیلو و بإزاء هر روز روزۀ قضای به تأخیر افتاده 750 گرم و بإزاء هر روزه روزه ای که عمداً افطار شده است، 45 کیلو و بإزاء هر روزه روزه ای که به صورت غیر عمد افطار شده است، 750 گرم از غذای غالب شهر محل سکونت خود حساب کنند و به فقیر بپردازد. بنابراین در ماه مبارک رمضان 1439 هـ ق ـ 1397 هـ ش معادل این موارد به پول رایج به شرح ذیل است: حداقل مبلغ کفاره و فطریه بر اساس ارزش نان در شهر مقدس قم (دفتر آیت الله هادوی تهرانی) فطریۀ هر نفر 3 کیلو 4500 تومان کفارۀ تأخیر روزۀ قضا تا رمضان سال بعد 750 گرم 1200 تومان کفارۀ افطار غیر عمد برای هر روز روزه 750 گرم 1200 تومان کفارۀ افطار عمدی برای هر روز روزه 45 کیلو 67500 تومان ساکنین شهرهای دیگر نیز باید از غذای غالب شهر محل سکونت خود مانند نان و برنج حساب کنند. مؤمنین می توانند برای اطلاع از شیوۀ پرداخت وجوهات شرعیه به آدرس ذیل مراجعه فرمایند: http://hadavi.info/fa/archive/question/fa1161 دفتر آیت الله هادوی تهرانی

در پی ارسال پیام تسلیت آیت الله هادوی تهرانی به مناسبت درگذشت حجة الاسلام و المسلمین دکتر احمد احمدی قدس سره، بیت این مرحوم در پیامی از معظم له تشکر کردند. متن این پیام به شرح زیر است: سلام علیکم از پیام تسلیت محبت آمیز و همدردی حضرت آیت الله هادوی تهرانی مد ظله العالی بسیار سپاسگزارم. مصیبت بزرگی است ولی همیشه تقدیر همین بوده است. از خداوند متعال برای ایشان سلامتی و عمر با عزت مسئلت می نمایم. با تشکر و ارادت‌ احمدی

استاد دروس خارج فقه و اصول حوزه علمیه قم با اشاره به اعتراف ضمنی مفتیان وهابی به شنیدن سلام مومنان از سوی پیامبر(ص) گفت: این روح که در تعبیر روایات آمده است احتمال دارد همان روح نبی اعظم(ص) و همان «أَوَّلُ مَا خَلَقَ اللَّهُ» یا «قَابَ قَوْسَینْ‌ِ أَوْ أَدْنیَ‌» باشد. به گزارش ایکنا؛ آیت‌الله هادوی تهرانی در ادامه تفسیر سوره مبارکه قدر گفت: همان طور که گفته شد در عوالم بالاتر از عوالم ماده، شب و روز به کار نیست لذا شب قدر مربوط به عالم ماده است. وی با اشاره به نزول دفعی قرآن بر قلب پیامبر(ص) ادامه داد: آن علم اجمالی که همه قرآن در آن نازل می‌شود، یک ظرفیت خاص است. فردی مثل نبی اعظم(ص) یا یکی از صنف ائمه طاهرین(ع) می‌خواهد، اما علم تفصیلی مرتبه‌ای است که قرآن برای عموم قابل استفاده است. هادوی تهرانی بیان کرد: در داستان معراج پیغمبر(ص)، در ذیل «قَابَ قَوْسَینْ‌ِ أَوْ أَدْنیَ‌»، روایاتی است که پیغمبر با جبرییل تا آنجا رفت؛ بعد که رسید، جبرییل گفت من از این دیگر نزدیک‌تر نمی‌آیم که اگر یک بند انگشت دیگر نزدیک شوم، می‌سوزم؛ این‌ها تعابیر است و آتش به این معنایی که ما می‌دانیم در آنجا نیست؛ رفتن فیزیکی در کار نیست؛ اگر رفتن فیزیکی بود، فقط در سماء دنیا رفتن فیزیکی معنا دارد و آن‌هایی که دنبال آن‌اند که براق را طرح کنند که مثلا سفینه فضایی بوده شبیه قصه‌هایی است که برای بچه‌ها و فیلم‌های تخیلی هالیوود خوب است. این استاد حوزه گفت: ظاهر تعابیر این است که از جبرئیل بالاتر ملکی نیست؛ پس آنجایی که حضرت رفت، بالاتر از ملائکه بوده است. آنجا یک حقیقت است یک مکان نیست؛ این سیر معراج، یک سیر معنوی است. روایات معراج را ببینید، پیغمبر…

استاد تفسیر حوزه علمیه با طرح این سؤال که اگر نزول قرآن به صورت دفعی و تدریجی بر قلب پیامبر(ص) رخ داده، چرا پیامبر(ص) در برخی موارد برای پاسخ به برخی سؤالات منتظر می‌ماندند، به ارائه نظریه علم اجمالی و تفصیلی در این مورد پرداخت. به گزارش ایکنا؛ آیت‌الله هادوی تهرانی، در ادامه سلسله جلسات تفسیر خود به تکمیل تفسیر سوره قدر پرداخت و گفت: سوره مبارکه قدر، از یک سو بیان یک حادثه تاریخی است. آن حادثه تاریخی، به یک معنا بزرگترین حادثه تاریخی کل تاریخ بشر محسوب می‌شود. آن حادثه، حادثه انزال قرآن است و خداوند تبارک و تعالی لیله القدر را به عنوان شب انزال قرآن معرفی کرد. وی ادامه داد: پیامبران الهی هر کدام برای بشر نسخه‌ای از هدایت الهی را به ارمغان آورده‌اند که بنابر روایاتی که در ذیل سوره قدر آمده است، این کتب الهی هم در ماه رمضان نازل شده‌اند که این نشان می‌دهد ماه رمضان یک ویژگی در عالم دارد که در طول تاریخ کتاب‌های الهی در این ماه مبارک نازل شده‌اند، اما آنچه که قرآن به آن اشاره می‌کند، انزال خود قرآن هست. البته انزال کتب الهی قبلی هم مراتبی از انزال قرآن است چون در واقع آن حقیقتی که ما از آن به دین نفس الامری تعبیر می‌کنیم که در مرتبه علم الهی است، قبل از خلقت انسان هم خدا علم به آن داشته است. هادوی تهرانی با بیان اینکه البته هر کتابی که آمد، نسبت به کتاب قبلی کامل‌تر بود و در واقع عناصر بیشتری از آن دین نفس الامری را در بر داشت تا نوبت به قرآن رسید که قرآن، همه آن حقایقی را که از طریق وحی، نبی اعظم باید دریافت می‌کرد، در بر دارد گفت: قرآن همه آن حقایقی را که هدایتگر بشر هست برای همیشه تاریخ و هر جایی از این کره خاکی که این قرآن بر خلاف کتاب های گذشته…