به گزارش ایکنا، آیتالله مهدی هادوی تهرانی، استاد سطح خارج حوزه علمیه، ۱۱ خردادماه در ادامه تفسیر سوره مبارکه ملک، گفت: در آیه ۵ «وَلَقَدْ زَيَّنَّا السَّمَاءَ الدُّنْيَا بِمَصَابِيحَ وَجَعَلْنَاهَا رُجُومًا لِلشَّيَاطِينِ وَأَعْتَدْنَا لَهُمْ عَذَابَ السَّعِيرِ» سوره مبارکه ملک فرمود ما آسمان پستتر را به چراغهایی تزئین کردیم؛ علامه فرموده است که مقصود همین آسمان بالای سر ما هست و با این همه بزرگی و وجود کهکشانها، آسمان پستتر است و شش آسمان دیگر غیر از این آسمان است.
وی افزود: در سوره مبارکه صافات درباره آن شش آسمان، آنها را نورانی توصیف فرموده است ولی در سوره مبارکه فصلت آنها را هم جسمانی دانسته است و این دو با هم متناقضنما هستند. در جلسه گذشته از ارضین سبع سؤال شد؛ در قرآن کریم ارضین سبع نداریم و آیه ۱۲ سوره طلاق«اللَّهُ الَّذِي خَلَقَ سَبْعَ سَمَاوَاتٍ وَمِنَ الْأَرْضِ مِثْلَهُنَّ يَتَنَزَّلُ الْأَمْرُ بَيْنَهُنَّ لِتَعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ وَأَنَّ اللَّهَ قَدْ أَحَاطَ بِكُلِّ شَيْءٍ عِلْمًا» فرموده است که ما مثل آسمانها را آفریدیم؛ علامه فرموده است که این مثل همان عدد است یعنی همانطور که هفت آسمان داریم هفت زمین هم داریم.
آیتالله هادوی تهرانی تصریح کرد: از آنجا که مصر هستند که تفسیر قرآن به قرآن دارند، علامه طباطبایی در این مورد هیچ شاهدی بر ادعای خویش نتوانسته بیاورد ولی اگر به روایات مراجعه شود، هفت عدد بودن ارض تأیید میشود و علامه هم تحت تاثیر روایت، این موضوع را بیان فرموده است که مثلهن شباهت عددی است.
استاد سطح خارج حوزه علمیه اضافه کرد: آیا زمینهای هفتگانه هفت کره مانند زمین هستند؟ یا همین زمین هفت لایه است؟ یا شاید تقسیم زمین به قارهها را میگویند که در گذشته اقالیم سبعه بوده است؛ علامه خودشان اینها را به عنوان احتمال فرمودهاند و به تفسیر سوره مبارکه فصلت ارجاع داده است.
دیدگاه امام رضا(ع) درباره ۷ آسمان و ۷ زمین
آیتالله هادوی تهرانی بیان کرد: روایتی از امام رضا(ع) داریم که ایشان فرمودند هفت آسمان طبقه طبقه داریم و هفت زمین هم هست و هر آسمانی یک زمین دارد. مرحوم محمدجواد مغنیه در تفسیر کاشف در ذیل آیه ۱۲ سوره طلاق فرموده است که در مسئله آسمانهای هفتگانه و زمینهای هفتگانه چند قول آورده و قول اول این است که ما نمیدانیم چیست؟ قول دوم یعنی هفت وجود و قول سوم هم اینکه این هفت عدد دلیل بر حصر نیست و عمدتا قصد بیان کثرت را دارد.
استاد سطح خارج حوزه علمیه تصریح کرد: از منظر علامه طباطبایی، آسمانهای بالاتر محل سکونت فرشتگان است ولی این فرمایشات با مبانی فلسفی ایشان ناسازگار است، زیرا اگر بپذیریم که آسمانهای شش گانه دیگر مادی هستند اینکه بگوییم ملائکه ساکن در آنجا هستند به این مفهوم است که ملائکه نیاز به عالم ماده و جسم دارند در صورتی که بر اساس مبانی فلسفی ایشان، همچنین از آیات و ورایات بر میآید که ملائکه مجرد مطلق هستند.
وی افزود: نفس انسانی در ذات تجرد دارد، یعنی دیدن و شنیدن و گفتن توسط نفس انجام میشود ولی اینها نیاز به گوش و چشم و زبان دارند و تمامی فعل و انفعالات مادی انسان، مقدمه برای روح که امر مجرد است فراهم میکنند تا او ببیند. وقتی انسان مرد، ممکن است چشم و زبان و گوش و او سالم باشد ولی نمیبیند و نمیشنود چون روح جدا شده و اینها کار روح بوده است.
استاد سطح خارج حوزه علمیه تصریح کرد: روح در برزخ باقی میماند و مجددا در قیامت بدنی به او داده میشود که جسمانی است البته ممکن است آن جسم با جسم فرد در دنیا متفاوت باشد. بنابراین پذیرش اینکه ملائکه نیاز به محلی مادی برای سکونت داشته باشند، به معنای عدم تجرد محض است و این با مبانی علامه ناسازگار است.
معنوی بودن ۶ آسمان
آیتالله هادوی تهرانی بیان کرد: بنابراین آسمانهای ششگانه معنوی نیستند و اگر لفظ آسمان برای آنها به کار رفته از باب تشبیه معقول به محسوس است. حالا اینکه چرا به هفت آسمان تعبیر شده آیا واقعا همین تعداد است یا بیشتر عقل ما پاسخی برای آن ندارد. عقل ما میگوید بین بالاترین مرتبه وجود یعنی خداوند و پایینترین مرتبه وجود یعنی دنیا، پر از وجود است و جایی خالی از وجود نیست ولی اینکه این مراتب چندتاست، عقل به آن راهی ندارد و قرآن فرموده است که سبع سماوات است.
وی اضافه کرد: بر اساس آنچه ما گفتیم ماده تاریک در همین عالم ما هست نه چیزی فراتر از آسمان دنیا و این ماده تاریک بیش از ۶۰ درصد زمین را شامل میشود. اما داستان ارضین سبع همانطور که اشاره شد در قرآن چیزی وجود ندارد جز آیه ۱۲ طلاق و در اینجا هم معلوم نیست مثلهن بازگشت به سبع داشته باشد و اگر بازگشت هم داشته باشد فرمایش پیش گفته امام رضا(ع) میتواند توجیه و تبیینی برای آن باشد.
شیاطین جسم دارند یا خیر؟
استاد حوزه علمیه با تأکید مجدد بر اینکه آسمانهای ششگانه معنوی و سلسله مراتب وجود هستند که شبیه آسمان است، تصریح کرد: براساس آیه مورد بحث، برای آسمان دنیا مصابیح و چراغهایی هستند و رجومی(دورکنندههای شیاطین) قرار دارند. اما شیاطین چه هستند، مادی و محسوس یا غیرمادی؛ در داستان ابلیس که به خدا عرض کرد خلقتنی من نار و خلقته من طین؛ یعنی من چون از آتش آفریده شدهام بالاتر هستم؛ به نظر بنده خلقت از آتش یعنی من از چیزی هستم که جسم ندارد ولی عوارض جسم یعنی شکل و رنگ دارد.
وی افزود: آتش در نگاه انسان متعارف، شکل و رنگ دارد ولی گویا جسم ندارد و وقتی دستمان را از بین آتش عبور دهیم جسمی وجود ندارد و خلقت شیطان هم میتواند شبیه این باشد که در تعبیر فلسفی به آن جسم مثالی گفته میشود. بنابراین شیاطین دو دسته هستند انس و جن؛ انسیها که افرادی مانند خودمان هستند ولی ابلیس به نظر میرسد مربوط به عالم مثال است پس مقصود از شیاطین در این آیه، موجوداتی غیرمادی با عوارض مادی هستند و سیارات و مصابیح هم عواملی هستند که شرور شیاطین را از زمین دفع میکنند.
وی تاکید کرد: بنابراین اگر امروز زمین برای ما قابل سکونت است چون عواملی که میتواند سبب از بین رفتن زمین باشد توسط رجومهایی دفع میشوند و اگر آنها نبودند میتواسنت از ویژگی سکونت خارج شود.