حضرت آیت الله هادوی تهرانی فرمودند: اگر هدایت و گمراهی مردم به دست خداست؛ پس چرا باید مجازات و ثواب برای انسان ها باشد؛ در حالی که گمراهی و هدایت دست ایزد منان است؟ ثواب و عقاب برای افعال بندگان چه معنایی دارد؟

به گزارش خبرگزاری «حوزه»، حضرت استاد آیت الله هادوی تهرانی روز چهارشنبه مورخ 3/4/94 در جلسه تفسیر سوره ابراهیم در مسجد مدرسه علمیه آیت الله العظمی گلپایگانی(ره) با اشاره به آیه چهارم این سوره، اظهار داشت: خداوند در این آیه فرموده است: «وَ ما أَرْسَلْنا مِنْ رَسُولٍ إِلاَّ بِلِسانِ قَوْمِهِ لِيُبَيِّنَ لَهُمْ فَيُضِلُّ اللَّهُ مَنْ يَشاءُ وَ يَهْدي مَنْ يَشاءُ وَ هُوَ الْعَزيزُ الْحَکيمُ/ و ما هیچ پیامبری را جز به زبان قومش نفرستادیم ، تا [ حقایق را ] برای آنان بیان کند. پس خدا هر که را بخواهد بی راه می گذارد و هر که را بخواهد هدایت می کند، و اوست ارجمند حکیم».

وی ادامه داد: حضرت حق در بخشی از این آیه فرموده است خداوند آنکه را که بخواهد، گمراه می کند و آنکه را که بخواهد، هدایت می کند.

این مفسر قرآن کریم افزود: این مضمون که هدایت و گمراهی به دست خداست، در آیات گوناگون قرآن به آن اشاره شده و در اسماء الهی نیز اسامی «هادی» و «مُضل» برای حضرت حق آمده است.

این استاد دروس خارج فقه و اصول حوزه علمیه قم یادآور شد: اگر هدایت و گمراهی مردم به دست خداست؛ پس چرا باید مجازات و ثواب برای انسان ها باشد؛ در حالی که گمراهی و هدایت دست ایزد منان است؟ ثواب و عقاب برای افعال بندگان چه معنایی دارد؟

آیت الله هادوی تهرانی ابراز داشت: برخی به دنبال آن هستند که تفکر جبری و نفی اختیار را با این آیات به اثبات برسانند؛ در حالی که برای این آیات و شبهات مربوط به آن، پاسخ وجود دارد.

وی در پاسخ به این شبهه خاطرنشان ساخت: نمی توان همه آموزه های دینی را به کناری گذاشت و یک آیه یا روایت را معنا کرد؛ بلکه باید این قسمت از آیه چهارم سوره ابراهیم و امثال آن را در متن سایر آیات و در متن مفاهیم دینی تفسیر کرد.

آیت الله هادوی تهرانی بیان داشت: ارسال کتب از سوی خدای متعال، یکی از مباحثی است که می توان به آن استناد کرد که انسان اختیار داشته و با استفاده از آن به راه راست هدایت شود.

این استاد دروس خارج فقه و اصول حوزه علمیه قم تصریح کرد: ما با اراده خودمان راه هدایت یا گمراهی را انتخاب می کنیم؛ البته اراده، فعل، فکر و ... ما برای خداست؛ ولی اراده و فعل اشخاص، عامل گمراهی یا هدایت خود او خواهد شد؛ البته به فعل حضرت حق.

استاد دروس خارج فقه و اصول حوزه علمیه قم یادآور شد: امروز شبهه افکنی های بسیاری در شبکه های اجتماعی است که باید به آن پاسخ داده شود.

وی با اشاره به یکی دیگر از شبهات موجود در جامعه، اظهار داشت: از دیگر شبهاتی که مطرح می کنند این است که خداوند متعال از آینده ما خبر داشته و به همه مسائل علم دارد و علم او نیز جهل نخواهد شد؛ پس انسان مجبور به انجام فعل آینده است و موضوع جبر پیش می آید.

این مفسر قرآن کریم در پاسخ به این شبهه، ابراز داشت: خدای متعال علم دارد که انسان در هر ثانیه چه حرکتی انجام می دهد؛ اما علم او به این معناست که شخص با اراده خود آن کار را انجام می دهد و  به اصطلاح علمی، ایزد منان علم دارد که انسان به صفت اختیار این عمل را انجام می دهد؛ نه به صفت اضطرار، اجبار و جبر.

آیت الله هادوی تهرانی گفت: جبری گری خطر بزرگ دین است که ائمه اطهار(ع) با آن مخالف بوده اند.

وی در پایان تأکید کرد: آیات قرآن کریم نشان دهنده این مطلب است که انسان دارای اختیار و اراده است و جبر در او راه ندارد[1].

دفتر آیت الله هادوی تهرانی