استاد تفسیر حوزه علمیه گفت: اگرچه به تعبیر قرآن، هدایت و اضلال از جانب خداوند است اما انسان مختار است و تنها چیزی که ما مجبور به آن هستیم، اختیار است.

به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) آیت‌الله هادوی تهرانی، در ادامه سلسله مباحث تفسیری سوره «ص» در مدرسه آیت‌الله العظمی گلپایگانی گفت: خداوند تبارک و تعالی که در سوره مبارکه ص به تعبیر بشر و در سوره مبارکه بقره به تعبیر آدم اشاره کرد و فرمود که انسان را از طین (خاک) آفریدیم ولی یک روح الهی دارد.

هادوی تهرانی افزود: به این خاطر، انسان در کش و قوس بین گرایش طین (طبیعت) و گرایش روح (فطرت) است؛ اصل حقیقت و ماهیت انسان برتر از حقیقت و ماهیت ملائکه است و به همین دلیل آن‌ها در خدمت انسان هستند و باید بر او سجده کنند.

وی بیان کرد: مثلا روایاتی که وجود دارند مثل اینکه ملائکه برای طالب علم، بال می‌گسترانند البته ملائکه که مانند پرنده بال ندارند و نمی‌توانیم آن‌ها را بگیریم و در قفس بیندازیم! پس این‌ها تعبیراند به این معنی که قدرت‌های فراتر از عالم ماده در خدمت انسان هستند و برای مثال در این روایت، منظور این است که بستر را برای طالب علم آماده می‌کنند.

وی همچنین در مورد سجده ملائکه بر بشر تصریح کرد: بحث سر سجده به یک نفر نیست، سر سجده به حقیقت انسان است؛ حقیقتی که چنین ظرفیتی را داراست که از ملائکه هم مثل نبی اکرم بالاتر برود؛ البته ممکن است از شیاطین هم پایین‌تر بیاید. پس به این دلیل که او در کش و قوس بین گرایش طین (طبیعت) و گرایش روح (فطرت) است، دو سوی پرواز به قله‌ها و سقوط به انتهای دره‌ها را دارد.

استاد حوزه بیان کرد: اگرچه به تعبیر قرآن هدایت و اضلال از جانب خداوند است، اما انسان مختار است و تنها چیزی که ما مجبور به آن هستیم، اختیار است که نمی‌توان از آن فرار کرد؛ بنابراین طبق قاعده اضطرار و اختیار، کسی که خودش را  به جهنم، می‌اندازد همچنان که آن کسی که خودش را به قله‌ها می برد، براساس اختیار صورت می‌گیرد البته در هر دو مورد در واقع خدا می‌برد چون همه کار فعل خداست و عالم خارج از فعل خدا نیست.

وی تاکید کرد: تمامی ملائکه و عالم در برابر بشر سجده می‌کنند، البته به این شرط که این بشر از قابلیت خود درست استفاده  کند؛ زیرا خداوند از یک طرف به ما فطرت الهی داده است که یک کشش است، از طرفی دیگر به ما عقل داده است که یک نور و حجت داخلی است، از یک طرف برای ما انبیاء را فرستاده است که آن‌ها‌ حجت ظاهری و خارجی هستند.

هادوی تهرانی ادامه داد: عقل و فطرت هم به آن سمت گرایش دارد؛ با همه این اوصاف و امکاناتی که در اختیار ما قرار داده است اگر ما گرفتار طبیعت و نفس گشته و دچار جهل شدیم خسران خواهیم کرد.

استاد حوزه با اشاره به کتاب العقل و الجهل مرحوم کلینی بیان کرد: طبق روایات مرحوم کلینی، عقل هم «ما عبد به الرحمان» مد نظر است نه عقلی که حسابگر و دنبال منافع مادی هست که آن شیطان است.

وی افزود: آمدند خدمت علی ابن ابیطالب(ع) و گفتند که معاویه عجب عقلی داشت و دارد، حضرت فرمودند: این که عقل نیست؛ معاویه به تعبیر آیت‌الله بهاالدینی (رضوان الله علیه) استاد سیاست و بازیگری بود و خداوند در صحبت با شیطان فرمود که هرکه دنبال تو رفت ما هم او را به جهنم می‌فرستیم.

دفتر آیت الله هادوی تهرانی

---------------------------------

لینک مرتبط: ایکنا