به گزارش ایکنا؛ آیت‌الله مهدی هادوی تهرانی، ۱۳ اردیبهشت‌ماه در ادامه مباحث تفسیری سوره مبارکه رعد به تفسیر آیات ۱۳ تا ۱۵ پرداخت و گفت: خوف ملائکه در تسبیح و سجده بر خدا ناشی از درک عظمت الهی است و نه ظلم و خشونت خدا؛ برخی اشکال می‌کنند که خداوند فرموده شدیدالمحال یا شدیدالعقاب است؛ اگر خداوند براساس مقتضای حقیقی عدل عمل کند، یعنی اگر کسی جرمی مرتکب شد و خداوند او را عقاب کرد، این عین عدل است و نه خشونت.  

وی افزود: خداوند گناهان را می‌بخشد، ولی این در تنافی با تجسم اعمال نیست که فرموده هر کسی ذره‌ای کار خیر و یاد بد بکند می‌بیند؛ در این آیه مراد توصیف تجسم عمل است، اما خداوند در مورد کسانی که صلاحیت‌هایی دارند، آنها را با شفاعت و یا بی‌شفاعت می‌بخشد.

آیت‌الله هادوی تهرانی بیان کرد: اصل براین است که مردم از رحمت و نعمات و برکات خدا بهره‌مند شوند، به همین دلیل همه آدم‌ها حفاظت می‌شوند «لَهُ مُعَقِّبَاتٌ مِنْ بَيْنِ يَدَيْهِ وَمِنْ خَلْفِهِ يَحْفَظُونَهُ مِنْ أَمْرِ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ لَا يُغَيِّرُ مَا بِقَوْمٍ حَتَّى يُغَيِّرُوا مَا بِأَنْفُسِهِمْ وَإِذَا أَرَادَ اللَّهُ بِقَوْمٍ سُوءًا فَلَا مَرَدَّ لَهُ وَمَا لَهُمْ مِنْ دُونِهِ مِنْ وَالٍ» یا در آیه ۴ طارق «إِنْ كُلُّ نَفْسٍ لَمَّا عَلَيْهَا حَافِظٌ»؛ بنابراین خداوند چیزی را خراب نمی‌کند، مگر اینکه خود انسان سرنوشتش را تغییر دهد؛ حال خدایی که انسان مجرم را می‌بخشد، آیا ملائکه را که گناهی ندارند، مجازات کند.

عقاب خدا عین عدل است
وی افزود: در فقه هم گفته می‌شود فلان کار حرام است؛ در کلام هم گفته می‌شود انجام حرام، استحقاق حرام به دنبال دارد، اما نه اینکه لزوماً عذاب شود؛ زیرا خداوند ممکن است با فضل خود، او را ببخشد؛ اینکه گفته می‌شود «الهی عاملنی بفضلک و لا تعاملنی بعدلک». بنابراین انسان باید بین خوف و رجا رفتار کند، زیرا خدا وقتی کسی را عذاب کند، شدیدالعقاب است، در عین اینکه رحمت او وسیع است.

استاد تفسیر حوزه علمیه با اشاره به آیه ۱۴ رعد «لَهُ دَعْوَةُ الْحَقِّ وَالَّذِينَ يَدْعُونَ مِنْ دُونِهِ لَا يَسْتَجِيبُونَ لَهُمْ بِشَيْءٍ إِلَّا كَبَاسِطِ كَفَّيْهِ إِلَى الْمَاءِ لِيَبْلُغَ فَاهُ وَمَا هُوَ بِبَالِغِهِ وَمَا دُعَاءُ الْكَافِرِينَ إِلَّا فِي ضَلَالٍ»، اضافه کرد: این آیه از آیات غرر قرآن است؛ «له دعوة الحق» یعنی اگر ما خدا را بخوانیم دعوت حقیقی است؛ کسی که لایق چیزی خواستن است، فقط خداست و غیر خدا نیست که چیزی از او بخواهیم، گرچه این تصور و توهم ما هست که غیر از خدا کسانی در این عالم نقش دارند. 

رئیس مؤسسه رواق حکمت اظهار کرد: سیه‌چهرگی وجود ممکن در دو عالم وجود و عدم از او جدا نمی‌شود، لذا کسانی که غیر خدا را بخوانند در واقع از عدم چیزی خواسته‌اند، بنابراین دعای آنها قابل اجابت نیست و متاسفانه ما یک عمر دنبال هیچ هستیم، زیرا دعای کافران همواره در گمراهی و ضلالت است. حتی اولیاءالله هم به اذن خدا می‌توانند کاری انجام دهند و از خود منشأ اثر استقلالی نیستند.

آیت‌الله هادوی تهرانی با اشاره به آیه ۱۵ رعد «وَلِلَّهِ يَسْجُدُ مَنْ فِي السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ طَوْعًا وَكَرْهًا وَظِلَالُهُمْ بِالْغُدُوِّ وَالْآصَالِ»، اضافه کرد: آیه فرموده آنانی که در آسمان و زمین هستند، خدا را سجده می‌کنند؛ برخی گفته‌اند تعبیر «من» به معنای وجود موجودات ذی شعور در آسمان است؛ بله ممکن است موجوداتی باشند البته ممکن است مراد از سماوات، آسمان‌های معنوی مراد باشد.

استاد حوزه علمیه گفت: به همین دلیل ما وقتی دست به دعا برمی‌داریم، دست به سمت آسمان بالا می‌بریم و وقتی مفاهیم متعالی را بیان می‌کنیم، آن را به آسمان نسبت داده و می‌گوییم مفاهیم آسمانی؛ این آیه دارای سجده مندوبه یا مستحب است که بحث فقهی دارد؛ در سجده نماز حتماً پیشانی باید بر روی زمین یا آنچه از زمین بروید و خوردنی و پوشیدنی نباشد، بگذاریم. 

چرا سجده بر تربت جایز است
آیت‌الله هادوی تهرانی با بیان اینکه برخی اشکال می‌کنند که چرا شیعیان بر تربت امام حسین(ع) سجده می‌کنند، اضافه کرد: ما بر خاک و یا چیزی از خاک که خوردنی و پوشیدنی نباشد، سجده می‌کنیم و تربت هم این حکم را دارد؛ در بحث سجده واجب و مندوبه هم باید گفت که سجده در آیات قرآن لزوماً سر بر مهر گذاشتن و اجرای آن مانند سجده نماز نیست و اشاره یا حالتی که نشان‌دهنده سجده باشد، کفایت می‌کند.

وی افزود: به هر حال آیه فرمود کسانی که در آسمان‌ها و زمین هستند و سایه آنها خدا را سجده می‌کنند؛ وقتی مفهوم نور فراتر از نوری است که ما می‌شناسیم، سایه هم ممکن است فراتر از تصور ما از سایه حسی باشد؛ سایه امر عدمی است و از نبودن نور پیدا می‌شود و تابع صاحب سایه است. ما عدم‌هاییم هستی‌ها نما/ تو وجود مطلق و هستی ما.

همه عالم ذی شعور است
استاد حوزه علمیه بیان کرد: صدرا گفته است اصالت وجود مساوق با علم است و مراتب ادراک و علم تفاوت دارد؛ یعنی جمادات که ما می‌گوییم فاقد شعور هستند، در  حقیقت از نظر ما فاقد شعور هستند و ما نمی‌فهمیم که واجد شعور هستند، به همین دلیل در روز قیامت شهادت می‌دهند و چون می‌توانند شهادت بدهند، پس در دنیا قدرت ثبت و ضبط دارند.

وی اضافه کرد: بنابراین مشخص نیست که من در اینجا با «ما» تفاوت زیادی در معنا داشته باشد، زیرا برخی خود را به زحمت انداخته و فرموده‌اند چون در اینجا آیه با من شروع شده، پس با جایی که فرموده «لله ما فی السموات ...» فرق دارد. لزوما این طور نیست.