گفتگوی اختصاصی پایگاه اطلاع رسانی و خبری جماران -تهران
در گفت وگو با جماران؛
آیت‌الله هادوی تهرانی: اولویت دولت چهاردهم «کاهش فشار بر اقشار پایین جامعه» است
یکی از عواملی که مانع فعالیت‌های اقتصادی در کشور است، محدودیت‌هایی است که در حوزه بین‌المللی مواجه هستیم. اقتصاد در ارتباط با جهان شکل می‌گیرد و ما تحت تأثیر عوامل اقتصادی در جهان هستیم. ما متأسفانه در محدودیت‌های جدی در فعالیت‌های اقتصادی بین‌المللی قرار داریم، لذا بر سرمایه‌گذاری‌ها و فعالیت‌های اقتصادی داخلی تاثیر بسیار منفی می‌گذارد.
متن خبر بدین شرح می باشد
ترکیبی که شورای نگهبان اعلام کرد را چگونه می‌بینید و ارزیابی شما چیست؟
بعد از شهادت آیت‌الله رئیسی و همراهان ایشان، شرایط به‌گونه‌ای شد که طبق قانون باید انتخابات در مهلتی حدود دو ماه برگزار می‌شد. با توجه به تعداد کاندیداها که هشتاد نفر بودند، انتخاب از بین آن‌ها شاید کار آسانی نبود. در نهایت ترکیبی که انتخاب شد، شاید از بعضی نگاه‌ها می‌توانست بهتر از این باشد، اما ترکیب خوبی است و افرادی با توانایی‌ها و گرایش‌های مختلف دیده می‌شوند. همین مقدار امید است که زمینه مشارکت حداکثری را در کشور فراهم کند.
در شرایط فعلی مسأله مشارکت اهمیت فوق‌العاده‌ای دارد. امیدواریم که این انتخابات با مشارکت و حضور گسترده مردم، صحنه‌ای از تجلی آرمان‌ها و ارزش‌های جمهوری اسلامی ایران باشد.
از نظر حضرتعالی، اولویت رئیس جمهور آینده کشور در حوزه مسائل سیاست داخلی چیست؟
در حوزه سیاست داخلی ما به دلیل بعضی از عواملی که به خصوص در سال‌های اخیر اتفاق افتاد، با مشکلاتی مواجه هستیم که امیدواریم خود این انتخابات و حضور گسترده مردم بتواند به صورت قهری بخشی از مشکلات را حل کند. شاید مشکل مهمی که ما در زمینه سیاست داخلی با آن مواجه هستیم، کاهش اعتماد ملی و به یک معنا از دست دادن سرمایه اجتماعی در بعضی زمینه‌ها است که قطعاً با حضور صادقانۀ یک رئیس جمهور توانمند که بتواند به وعده‌های خود عمل کند و به تعبیر مقام معظم رهبری وعده‌های قابل دسترسی داشته باشد، می‌تواند در تقویت سرمایه اجتماعی و جبران بعضی از نقص‌هایی که در سیاست داخلی با آن مواجه هستیم، موثر باشد.
مسأله دیگر، آزادی‌های مدنی است که در قوانین جمهوری اسلامی ایران چه قانون اساسی و چه قوانین دیگر بر آن‌ها تاکید شده است که قطعاً رئیس جمهور آینده باید به آن به صورت جدی توجه داشته باشد. در بحث حوزه سیاست داخلی، مشارکت مجموعه‌ها و احزاب در توانمندسازی نظام جمهوری اسلامی بسیار مهم است. این نکته که هر جناحی تلاش داشته باشد خود را مطرح کند و به نحوی دستاوردها را دستاوردهای جناح خودش بداند آفتی است که در سیاست داخلی با آن مواجه هستیم. توجه به مصالح ملی و اولویت مصالح ملی نسبت به مصالح جناحی و فردی در حوزه سیاست داخلی بحث مهمی است. توقع این است که هر رئیس جمهوری که انتخاب خواهد شد با همکاری مجلس، قوای دیگر و مشارکت مردم بتواند به وظایف خود که به صورت مشخص در قانون هفتم توسعه کشور مطرح شده، بپردازد و آن اهداف را در زمینه‌های مختلف تامین کند.
در حوزه مسائل سیاست خارجی چه اولویت‌ها و توقعاتی را باید از رئیس جمهور داشته باشیم؟
در وضعیت فعلی به لحاظ سیاست خارجی در محدودیت‌های جدی قرار گرفته‌ایم. هرچند که دولت‌های قبلی تلاش زیادی برای توسعه روابط بین‌الملل داشتند، ولی در مجموع ما در بخش‌هایی از این مسأله با ناکامی مواجه بودیم؛ هرچند در بخش‌های دیگری هم موفقیت‌هایی به دست آمده است. توسعه روابط بین‌المللی، کاهش تحریم‌ها و کاهش مشکلات ناشی از تحریم‌ها و محدودیت‌های بین‌المللی که با آن مواجه هستیم، از ضرورت‌های مهم برای توسعه اقتصادی، سیاسی و فرهنگی در نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران است.
این باید به عنوان یک اولویت جدی برای دولت آینده و ریاست جمهوری چهاردهم مطرح باشد که در دنیایی که ما زندگی می‌کنیم، نمی‌توانیم به صورت جزیره‌ای و جدای از بقیه دنیا به حیات خود ادامه دهیم و باید ارتباط با کشورها هرچه می‌تواند گسترش پیدا کند. قطعاً اولویت با همسایگان و در درجه بعد ارتباط با کشورهای منطقه و سایر مناطق و سرزمین‌هاست که باید توسعه دهیم و ارتباط عاقلانه، مبتنی بر عزت، اقتدار و مصلحت باشد. ما هیچ نگرانی نداشته باشیم، چون به هر حال می‌توانیم در صحنه‌های بین‌الملل با حفظ عزّت و اقتدار اسلامی، مصالح نظام جمهوری اسلامی ایران را حفظ کنیم. این وظیفه دولت‌هاست؛ به خصوص دولت چهاردهم که در شرایط فعلی این کار را در اولویت خودش قرار دهد.
راهکار یا راهکارهای خاصی را هم به عنوان پیشنهاد بفرمایید.
دنیای امروز دنیای به یک معنا دیپلماسی است و دیپلماسی ابزارها و روش‌های خود را دارد. مقام معظم رهبری در مورد دیپلماسی فرمودند که «دیپلماسی با ابزارها و روش‌های خود یه نوع جنگ است.» این واقعیت است چون همه کشورها به دنبال مصالح خودشان هستند. دنیای امروز دنیای درگیری‌های نظامی به معنای خاص کلمه نیست. دنیا دنیای دیپلماسی، گفت‌وگوها و تلاش برای دستیابی به مصالح از طریق مذاکرات سازنده است. اینکه ما بتوانیم در چنین فضایی، موفقیت به دست بیاریم لازمه‌اش آگاهی کامل نسبت به شرایط اجتماعی، سیاسی و فرهنگی در طرف مقابل است.
همچنین استفاده از ابزارهای مختلفی که در حوزه سیاست می‌توانیم برای پیشبرد یک دیپلماسی و مذاکره از آن استفاده کنیم. البته هماهنگی و همکاری مجموعه‌های مختلف در به ثمر رسیدن چنین کاری مؤثر خواهد بود. در این راستا این‌گونه نباشد که یک مجموعه‌ای با اهداف و راهبردی، مشغول مذاکره باشند، اما به هر دلیل مجموعه‌ی دیگری بخواهد جلوی دستیابی آن مذاکره به نتایج مطلوب را بگیرد. این کار مانع خواهد شد که ما به نتایج واقعی برسیم و از ثمرات یک دیپلماسی فعال و سازنده استفاده کنیم.
همان‌طور که عرض کردم، دیپلماسی ابزارها و روش‌های خود را دارد و آدم‌هایی می‌توانند در این صحنه به نتایج واقعی برسند که در عین اعتقاد به ارزش‌های اسلامی و پایبندی به مفاهیم انقلاب اسلامی، توانایی و تخصص این نوع مذاکرات و گفت‌وگوها را داشته باشند و بتوانند سیاست‌ها و اهداف نظام مقدس جمهوری اسلامی را به روش‌های مختلف پیاده کنند و به نتیجه برسانند.
در حوزه مسائل اقتصاد، امروز مهمترین چالش‌های پیش روی کشور کدام است؟
در صدر موضوعات اقتصادی کشور، وضعیت معیشت عمومی مردم قرار دارد و امروز به واسطه تورم با بحران جدی در این زمینه مواجه هستیم. فشاری که امروزه بر اقشار آسیب‌پذیر جامعه وارد می‌شود غیر قابل تحمل است و این روال نمی‌تواند ادامه پیدا کند.
به همین دلیل، اولویت دولت چهاردهم این است که در وهله اول از طریق راهکارهای کوتاه مدت، بتواند از فشار موجود بر اقشار پایین جامعه جلوگیری کند و فشار را کاهش دهد. البته یکی دیگر از محورهایی که بدون شک در این فشار تاثیرگذار بوده، مسأله اشتغال است. دولت‌های گذشته برای حل مشکل اشتغال تلاش‌های فراوانی کردند، اما همچنان در کشور با بحران اشتغال مواجه هستیم. بحران اشتغال در پرتو سرمایه‌گذاری قابل حل است. اگر بخواهیم اشتغال ایجاد کنیم، باید فعالیت‌های اقتصادی را توسعه دهیم.
توسعه فعالیت‌های اقتصادی، بستر قانونی تثبیت‌شده و حمایت از سرمایه نیاز دارد. ما در هر دو بُعد با مشکل مواجه هستیم. از یک طرف تصمیم‌های متناقضی که گاه و بی‌گاه در حوزه مسائل اقتصادی گرفته می‌شود، سرمایه‌گذاری را در کشور ناامن می‌کند. از طرف دیگر، بحران‌هایی که به صورت عمدی یا غیرعمدی از خارج یا داخل ایجاد می‌شود، باعث می‌شود که فضای اقتصادی کشور فضای غیر قابل پیش‌بینی گردد و به تعبیری ناامنی اقتصادی ایجاد شود. لذا ناامنی اقتصادی مانع از سرمایه‌گذاری واقعی در حوزه‌های مختلف اقتصادی و مانع از توسعه اشتغال در کشور می‌شود.
همان‌طور که مقام معظم رهبری در شعار امسال بر مشارکت مردمی تأکید داشتند، اگر چرخ اقتصادی کشور فعالانه بچرخد، نیاز به مشارکت مردمی داریم. مشارکت مردمی به حمایت قانونی از سرمایه و سرمایه‌گذاری نیاز دارد. این حمایت‌ها باید به نحوی تثبیت‌شده باشد تا سرمایه‌گذاری شکل گیرد و سرمایه‌ها به طرف حوزه مولّد برود. حالتی که متاسفانه ما با آن مواجه هستیم، این است که بیشتر سرمایه‌ها در حوزه سفته‌بازی داره سرمایه‌گذاری می‌شود و در حوزه اقتصاد مولّد کمتر سرمایه‌ای به میدان می‌آید، به همین خاطر با بحران‌هایی در حوزه سرمایه مواجه هستیم.
بنابراین، دولت باید تلاش کند با شناخت دقیق از شرایط موجود و ارائه قوانین و لایحه‌های مناسب به مجلس شورای اسلامی یا ارائه دستورالعمل‌های مناسب به کارگزاران خود، فضای اقتصادی را برای سرمایه‌گذاران امن کند و زمینه را برای مشارکت مردم به صورت واقعی و نه شعاری فراهم کند تا مردم به میدان اقتصاد بیایند و سرمایه‌های کوچک و بزرگ به اشکال مختلف در حوزه اقتصاد مولّد فعال شود. اگر این کار اتفاق بیفتد قطعاً ما شاهد اشتغال بیشتر و در نتیجه شاهد شکوفایی و توسعه اقتصادی خواهیم بود.
البته بدون شک در حال حاضر یکی از عواملی که مانع فعالیت‌های اقتصادی در کشور است، محدودیت‌هایی است که در حوزه بین‌المللی مواجه هستیم. اقتصاد در ارتباط با جهان شکل می‌گیرد و ما تحت تأثیر عوامل اقتصادی در جهان هستیم. ما متأسفانه در محدودیت‌های جدی در فعالیت‌های اقتصادی بین‌المللی قرار داریم، لذا بر سرمایه‌گذاری‌ها و فعالیت‌های اقتصادی داخلی تاثیر بسیار منفی می‌گذارد.
اگر دولت بتواند محدودیت‌ها را کاهش دهد و به روش مثبت و عاقلانه‌ای بتواند منافع کشور را در حوزه‌های مختلف روابط بین‌الملل تامین کند، قطعاً در پویایی اقتصاد و در نتیجه کاهش فقر و توسعه اقتصادی و توسعه اشتغال موثر خواهد بود.
چالش‌هایی موجود در کشور مثل مسئله حجاب، یا افسردگی که معمولاً کشور ایران در بین کشورهای جهان به عنوان کشوری افسرده و غمگین مطرح می‌شود، یا مسئله پیر شدن جمعیت و... در کل نسبت به معضلات جامعه، اولویت‌های آینده رئیس جمهور چه خواهد بود؟
بعضی از مفاهیم مثل حجاب، از مفاهیم اصلی و اساسی اسلامی و دینی است و بدون شک حجاب یک ارزش اسلامی غیر قابل انکار است. مهم این است که دولت بتواند به روشی موثر و کارآمد، فرهنگ حجاب را در جامعه توسعه دهد. همچنین بررسی کند که کدام روش می‌تواند باعث توسعه فرهنگ حجاب باشد. چون بعضی از روش‌هایی که پیشنهاد می‌شود ممکن است به ظاهر و در کوتاه‌مدت در کاهش بعضی از نقص‌ها در زمینه حجاب تاثیراتی داشته باشد، اما در درازمدت فرهنگ حجاب را توسعه نمی‌دهد. مهمترین مسأله، سرمایه‌گذاری جدّی در زمینۀ توسعه فرهنگ حجاب، فرهنگ دینی و فرهنگ ایمانی مردم است که ما باید از کارشناسانی که در زمینه‌های دینی تخصص کافی و کامل دارند و توانایی درک مفاهیم اجتماعی ـ سیاسی امروز را هم دارند و با مسائل امروز آشنا هستند، استفاده کنیم.
من فکر می‌کنم بخشی از مسأله افسردگی مردم ایران واقعیت ندارد. بخشی از این نوع مفاهیم، به یک شکلی توسط برخی مجموعه‌هایی که با ما درگیر هستند و به اشکال مختلف مشغول آسیب زدن به ما هستند مطرح می‌شود. بله، ما باید سعی کنیم نشاط اجتماعی را افزایش بدهیم و نشاط اجتماعی به اعتقاد من در کشور ما در گرو پویایی اقتصادی است. همان‌طور که ابتدا عرض کردم مشکل اصلی مردم ما معیشت است. لذا اگر بتوانیم معیشت مردم را به صورتی عزتمند، و به صورتی که در شأن مردم بزرگوار انقلابی اسلامی ما است، تامین کنیم، قطعاً بسیاری از مشکلات فرهنگی که با آن مواجه هستیم، در خانواده‌ها کاهش پیدا می‌کند.
بخش زیادی از مشکلات اجتماعی و فرهنگی، در مشکلات اقتصادی ما ریشه دارد. ناتوانی پدر یک خانواده از تأمین نیازهای اصلی فرزندان و همسر، باعث می‌شود بسیاری از مشکلات اجتماعی و خانوادگی ایجاد شود. حتی بخشی از مشکلاتی مثل اعتیاد به این برمی‌گردد که وقتی یک پدر نمی‌تواند نیازهای خانواده را تأمین کند و تحت فشار روحی و روانی قرار می‌گیرد، گاهی برای نجات خود از این فشار به اعتیاد رو می‌آورد. در نتیجه ما اگر مشکلات اقتصادی را حل کنیم، بخش زیادی از مشکلات اجتماعی حل خواهد شد. جامعه ما جامعۀ بی نشاطی نیست، ولی گرفتار مشکل معیشت است و این مشکل باعث می‌شود فشار زیادی بر خانواده‌ها وارد شود.
مشکلات دیگر اجتماعی ما در پرتو نوعی گسترش نگرش نسبت به مسائل اجتماعی قابل حل است. یعنی اگر ما از لحاظ اقتصادی، بتوانیم جامعه‌ای پویا ایجاد کنیم و مشارکت واقعی مردم را در حوزه‌های اقتصادی جلب کنیم، شاهد خواهیم بود که بسیاری از مشکلات اجتماعی به صورت طبیعی حل خواهد شد.
از طرف دیگر، بسیاری از مسائلی که ما مواجه هستیم نوعی مقابلۀ مدنی با برخی از مشکلاتی است که مردم عمدتاً در حوزه اقتصاد با آن مواجه هستند و به یک شکلی می‌خواهند نارضایتی خودشان را از وضعیت موجود نشان دهند و احیاناً در قالب‌های اجتماعی و فرهنگی بروز و ظهور پیدا می‌کند. به همین دلیل معتقدم که اصلی‌ترین اولویت دولت چهاردهم حل مشکل معیشت مردم به صورتی کارآمد، پایدار و عزتمند است. این هدف ممکن نیست مگر با توسعه اشتغال، توسعه سرمایه‌گذاری، ایجاد فضای امن اقتصادی و توسعه روابط بین‌الملل.
بنابراین، اگر این حلقه تکمیل شود و ما بتوانیم یک فضای امن و امکان ارتباطات بین‌المللی را در زمینه‌های اقتصادی و سیاسی فراهم کنیم و بتوانیم مشارکت مردمی را در زمینه سرمایه‌گذاری جلب کنیم که سرمایه‌های داخلی و خارجی به شکل سامان‌مندی به کشور وارد شود و در حوزه اقتصاد مولّد فعال شود و بتوانیم اشتغال را توسعه دهیم، قطعاً شاهد توسعه مبانی و ارکان خانواده خواهیم بود، قطعاً نرخ ازدواج در کشور افزایش پیدا خواهد کرد، قطعاً نرخ طلا کاهش پیدا خواهد کرد و قطعاً نرخ باروری افزایش پیدا خواهد کرد. درست است که امروزه حمایت‌هایی از خانواده‌های دارای فرزند صورت می‌گیرد، اما این حمایت‌ها در مقایسه با مشکلاتی که یک خانواده در حوزه اقتصاد با پیدایش یک فرزند ایجاد می‌شود، امری چشم‌گیر و قابل توجه، و روش ماندگار و قابل تثبیت نیست؛ چیزی در حد یک مُسکّن است که ممکن است برای دوره کوتاه مدت اثراتی داشته باشد، اما اگر ما به صورت جدی بخواهیم در این زمینه سرمایه‌گذاری کنیم، باید اشتغال را توسعه دهیم. وقتی که برای جوان، و زن و مرد ایرانی که استعداد فراوانی دارند، امکان فعالیت اقتصادی سالم فراهم شود، قطعاً زمینۀ ازدواج‌های موفق توسعه پیدا می‌کند و در ارتباط‌های موفق قطعاً باروری افزایش پیدا می‌کند و در نتیجه تمام شاخص‌های مثبت را خواهیم دید.
البته این نکته را هم عرض کنم، اگر ما فضای اقتصادی را فعال کنیم و اشتغال را گسترش دهیم، شاهد کاهش بزهکاری در جامعه خواهیم بود. یکی از عوامل بزهکاری در جامعه، مشکلات اقتصادی است که باعث می‌شود افراد به سمت کارهای غیرقانونی و خلاف شرع می‌روند. یکی از عوامل آن اعتیاد است که اعتیاد هم در بسیاری از موارد، ریشه در مشکلات اقتصادی دارد.
همه ما به مشکلات اقتصادی اشراف داریم و تقریباً نسبت به آن اتفاق‌نظر داریم. کسی نیست که از آن بی‌خبر باشد. بنابراین، باید بتوانیم مشکلات اقتصادی را به روشی کارآمد حل کنیم؛ نه در قالب شعار و ارائه‌ی آمارهایی که با واقعیت‌های عینی قابل تطبیق نیست. پس لازم است مشکلات اقتصادی را به صورت جدی و واقعی حل کنیم و به نظر من مشکلات اقتصادی قابل حل است. البته به همت ملی، مشارکت تمام گروه‌ها، احزاب و جناح‌ها، همکاری همه نهادهای نظام مقدس جمهوری اسلامی نیاز دارد. قطعاً با یک مدیریت فعال، کارآمد و بلند نظر می‌شود مشکلات اقتصادی را در طول مدت سه یا چهار سال به صورت جدی کاهش دهیم و در نتیجه شاهد افزایش تمام شاخص‌های مثبت در عرصه‌های اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و اجتماعی در جامعه باشیم.
توصیه یا توصیه‌هایی که به کاندیداها و مردم دارید را به عنوان حسن ختام بفرمایید.
در ابتدا عرض کردم که وظیفه همه مردم این است که در انتخابات شرکت کنند. مشارکت مردم در انتخابات باعث تشکیل یک دولت قدرتمند و در نتیجه زمینه‌ساز حل مشکلات جامعه خواهد بود.
درباره نامزدهای محترم ریاست جمهوری که افرادی شناخته‌شده هستند و به اشکال مختلف فعالیت‌های گوناگونی انجام دادند، توقع ما این است که اولاً به توصیه مقام معظم رهبری توجه کنند، از شعارها و وعده‌هایی که قابل دسترس نیست اجتناب کنند و بدانند که مردم ما امروز به این گونه شعارها توجه نمی‌کنند، چون آفت این شعارها را در گذشته تجربه کرده‌اند. بنابراین از این نوع شعارها اجتناب کنند و سعی کنند آنچه را که مطرح می‌کنند قابل دسترسی و دستیابی بوىه و ملتزم به تحقق آن باشند.
نکته دیگری که همه این عزیزان به آن توجه دارند این است که باید قدر زحماتی که از سوی همه دست‌اندرکاران نظام در طول ۴۵ سال کشیده شده را بدانند و نباید از طریق تخریب برخی از کارهای قبلی بخواهند خودشان را اثبات کنند. ما اگر مطلبی برای عرضه داریم آن را به نحو اثباتی و واقعی عرضه کنیم. اجازه بدهیم مردم تصمیم بگیرند و از اینکه بخواهیم در تصمیم مردم از طریق تخریب شخصیت‌های دیگر و زحمات دیگران -در گذشته و روزگار ما- تأثیری بگذاریم، این کار به نظر من یک آفت جدّی، مخالف ارزش‌های اسلامی و از بعضی جهات مخالف قانون خواهد بود.
البته من معتقدم که کاندیداهای محترم ریاست جمهوری به این مسائل اشراف دارند و ان‌شاءلله از همه این‌ها اجتناب خواهند کرد. به خصوص در مناظراتی که ما منتظریم بین آن‌ها شکل گیرد، رعایت ادب، رعایت انصاف و رعایت اخلاق اسلامی یک ضرورت است که امیدواریم شاهد این موارد در این مناظره‌ها باشیم. بنابراین تصمیم نهایی را مردم آگاه، سرافراز، صبور، انقلابی و مومن ایران اسلامی خواهند گرفت.